TUBÜLER FONKSİYON TESTLERİ:
KONSANTRASYON TESTLERİ:
Distal tübüller ve toplayıcı kanallar idrarı konsantre etmede çok önemli göreve sahiptir. Konsantrasyon testleri böbreklerin osmatik işlevi yapıp yapamadığının araştırılmasında kullanılır.
SIVI KISITLAMA TESTİ:
· Testi yapmadan önce sabah ilk idrar dansitesine bakılmalı ve 1020’nin üzerinde bulunduysa test yapılmamalıdır.
· 14-16 saat sıvı alımı kısıtlanır, sonra 1.2 ve 4 saatlik aralarla 3 kez idrar toplanır ve dansitelerine bakılır.
· Normalde 1025 ve üzerinde olması beklenir.
· Böbrek fonksiyonları azaldığı zaman dansite < 1020’nin altına düşer.
VAZOPRESSİN KONSANTRASYON TESTİ:
¨ Mesane boşaltılır ve subkutan 10 Ü vazopressin injeksiyonundan 1-2 saat sonra idrar toplanır.
¨ Su alımı kısıtlanmaz.
¨ Normalde dansite 1020’nin üzerinde çıkmalıdır.
¨ Yorumu sıvı kısıtlama testiyle aynıdır.
¨ Bu 2 test Psikojenik, hipotalamo-hipofizer veya böbrek nedenli poliürileri ayırmak için yapılır.
¨ Psikojenik poliüriler hem sıvı kısıtlamasına hem de Vazopressin testine cevap verirler.
¨ Hipotalamo-hipofizer yani ADH eksikliği (Diabetes insipidus) bulunan poliürik hastalar sıvı kısıtlamasına cevap vermez fakat Vazopressin testine cevap verirler.
¨ Kronik böbrek hastalarında bu testlerin yapılmasına gerek yoktur.
OSMOLALİTE ÖLÇÜMÜ:
v Osmolalite; solüsyondaki erimiş partiküllerin sayısının bir ölçüsüdür. Yetişkin bir insanın 24 saatlik idrar osmolalitesi 50-1200 mOsm/kg’dır. Spot idrarda ise bu değer 300-900 mOsm/kg’dır.
v Osmolaliteyi etkileyen ana osmotik maddeler; NaCl, glukoz ve üre’dir. Buna göre osmolalite şu formülle hesaplanabilir:
v Su kısıtlamasında idrar osmolalitesinin ölçülmesi azalmış böbrek fonksiyonlarında doğru ve duyarlı bir testtir.
v 3 gün hasta yüksek protein diyetine alınır, testten önceki gece su verilmez, sabah 06.00’da mesane boşaltılır, saat 08.00’de test için idrar toplanır.
v Normalde osmolalitenin 800 mOsm/kg üzerinde olması beklenir.
v Böbrek konsantrasyon yeteneğinde minimal bozuklukta; osmolalite 600-800 mOsm/kg,
v Orta derecede bozuklukta; 400-600 mOsm/kg,
v Ağır bozuklukta ise; 400 mOsm/kg’ın altında bulunur.
Glukoz Üre N
mOsm/kg= 1.86 (Na mmol/L) +————- + ————- + 9
18 2.8
DANSİTE ÖLÇÜMÜ:
Ø Dansite; bir solüsyonun kütlesinin eşit hacimdeki su kütlesine oranıdır. Normal bir idrarın dansitesine en fazla üre, NaCl, sülfat ve fosfatlar katkıda bulunur. Normal değeri 1015-1025’dir. Glukozüri ve proteinüri durumlarında artar.
Ø İdrar dansitesi refraktometre, idrar stiribi ve ürinometre ile ölçülür. Refraktometre; refraktif indeks ile ölçüm yapar. Bu; ışığın havadaki hızı ile idrardaki hızı arasındaki orandır. Bu oran idrarda erimiş partiküllerin sayısıyla ilişkilidir.
İDRAR OSMOLALİTESİ / SERUM OSMOLALİTESİ ORANI:
² Normal şartlarda idrar/serum osmolalitesi oranı 1.0 – 3.0 civarındadır.
² Sıvı kısıtlaması yapıldığında bu oran 3.0 veya daha üzerine çıkar ve 4.7’ye kadar ulaşabilir.
² Renal tübüler hasarı olan hastalarda beklenen bu oran düşer.
² Diabetes insipidusda bu oran 0.2 – 0.7 arasındadır.
İDRAR | mOsm/kgsu |
Böbreğin dilüsyon ve konsantrasyon limitleri Spot idrar 12 saatlik sıvı kısıtlamasından sonraki maksimum kons. | 50 – 1200 300 – 900 850 – 1200 |
SERUM | |
Referans aralık | 278 – 298 |
İDRAR OSM / SERUM OSM | |
Spot idrar 12 saatlik sıvı kısıtlamasından sonra | 1.0 – 3.0 3.0 – 4.7 |
İDRAR DİLÜSYON TESTİ:
v Kahvaltı yapılmaz, 30-45 dk içinde 1500 ml su içilir ve 4 saat boyunca saat başı idrar toplanır.
v Normalde beklenen idrar miktarı alınan miktarın %80’idir.(1200 ml) .
v Dansite en az bir örnekte 1003’tür.
v Böbrek fonksiyonları azaldığı zaman idrar miktarı azalır, dansite 1010’un altına düşmeyebilir.
v Dilüsyon yeteneğinin kaybı, konsantrasyon yeteneğinden sonra olur.
AMONYUM KLORÜR TESTİ:
§ Distal renal tübüler asidoz tanısında kullanılır.
§ Bir gecelik açlıktan sonra alınan idrarın pH’sı 5.5’in üzerindeyse, hastaya 100 mg/kg amonyum klorür verilir.
§ 8 saat boyunca saat başı idrar toplanır ve pH ölçümü yapılır.
§ Normal insanlarda en az bir örnekte idrar pH’sı 5.5’in altına düşer.
§ Renal tübüler asidozlu hastalarda genelde pH 6.5’un altına inmez.
FRAKSİYONEL BİKARBONAT ATILIMI:
° Proksimal renal tübüler asidozlu hastaların tanısında faydalı olabilir.
° Plazma ve idrar örnekleri toplanır ve bunların kreatinin ve bikarbonat ölçümleri yapılır.
° Daha sonra aşağıdaki formüle göre fraksiyonel bikarbonat atılımı hesaplanır.
%PlazmaHCO3 x İdrarkreat
%FHCO3 = ———————————— x 100
%İdrarHCO3 x Plazmakreat
° Proksimal renal tübüler asidozlu hastalarda FBA %10-15’in üzerindeyken, bu oran normal kişilerde %10’un altındadır.
FRAKSİYONEL Na ATILIMI:
v Böbreğin Na tutma yeteneğini ve süzülerek idrara geçen Na yüzdesini gösterir.
v Prerenal azotemi ile oligürili akut tübüler nekrozu en iyi ayırt eden testtir.
İdrarNa x Plazmakreat
%FNa = ——————————– x 100
PlazmaNa x İdrarkreat
İDRAR AMİNOASİT TAYİNİ:
Tübül hasarlarında aminoasit emilimi bozulur. Aminoasitlerin tayini ince tabaka kromatografi ile veya HPLC ile yapılır.
TÜBÜLER FOSFAT REABSORBSİYONU:
ü 3 gün diyetle orta miktarda kalsiyum ve fosfat alındıktan sonra, açlık kanında ve 4 saatlik idrarda fosfor ve kreatinin TRP’yi hesaplamak için ölçülür.
İdrarfosfor x Serumkreat
TRP = ( 1 – ——————————–) x100
Serumfosfor x İdrarkreat
ü Normal diyette TRP > %78 , düşük fosfatlı diyette (430 mg/gün) daha yüksektir.
ü Hiperparatiroidizmde; normal diyette TRP< %74 , düşük fosfatlıda ise > %85’dir.
TAM İDRAR ANALİZİ | |
FİZİKSEL MUAYENE | Renk Dansite Berraklık Hacim Koku |
KİMYASAL MUAYENE | Glukoz pH Bilirubin Protein Keton Ürobilinojen Dansite Nitrit Kan Lökosit |
MİKROSKOBİ | Eritrositler Silendir Lökositler Bakteri, mantarlar vs Epitel hücreleri Kristaller |
belgesi-361
