İngilizlerden daha öncekilerin plânları da, parçalanmış, aşağı yukarı ortadan kaldırılmış bir Türkiye üzerine dayanıyordu. Bu, Jön-Türklerin zamanına, 1903’lere kadar uzanır. Avrupa’nın satın alma yoluyla toprak kazanmasına, o zamanlar Türkiye’de hâkim olan Almanlara karşı, bir tepki meydana geldi. Jön-Türkler, Almanlara karşı Fransa ve İngiltere’den destek istediler, fakat Almanlar ancak kendilerine tâbi bir Türk hükûmetine göz yumabilirlerdi. Bu nedenle, Kâmil Paşa’yı iktidara getirdiler.
Fakat İttihat ve Terakki komitesi buna karşı çıktı. Kâmil Paşa’yı devirdi. Bunun üzerine şiddetli bir mücadele başladı.
İngiltere mücadelenin ilk raundunu kazandı. Kâmil Paşa’yı tekrar iktidara getirdi ve bütün Jön-Türklere karşı savaş açtı. Böylece, ülkede ilk kez millî duygu oluşmaya ve olgunlaşmaya başladı.
1910 yılında, İngiltere İstanbul Büyükelçiliği’nin baş tercümanı Fitzmaurice İttihat ve Terakki’yi bölmeyi başardı; bu teşkilâtın en güzide elemanlarından olan Albay Sadık’ı elde etti. Bu adam, kendi buluşu olan ”Hürriyet ve İtilâf” cemiyetini kurdu ve Jön-Türklere muhalif eski Müslüman din adamlarını bu kuruluşa aldı.
Hürriyet ve İtilâf Partisi teşkilâtını genişletti ve Türk milliyetperverlerine karşı mücadeleye başladı, bu mücadele bugün dahi sürmektedir.
Bu parti 1911 yılında daha da kuvvetlendi. Çok güçlü propagandası, yüksek rütbeli bazı subayları kendi safına çekti. Bunlar da İttihat ve Terakki hükûmetini devirdiler.
Kâmil Paşa yeniden iktidara geldi, İngiliz politikası gitgide daha fazla Türk aleyhtarı olmaya başladı. Bu siyasetin sonuçları pek çabuk görüldü: Balkan Savaşları.
Askerî yenilgi Hürriyet ve İtilâf Partisi hükûmetinin devrilmesine sebep oldu, İttihat ve Terakki yeniden iktidara geldi.
1912 yılının Kasım ayında, İngilizlerden yana olan Kâmil Paşa -sonraları bunun yerini Damat Ferit almıştır- İttihat ve Terakki şeflerini tutuklattı. Bunları mahkemeye vermek istediyse de, Türk kamuoyu buna engel oldu. Vatan fikri yavaş yavaş benimseniyordu. İngiliz elçiliğinin baskısıyla çekilen Kâmil Paşa, milletler arası bir filonun İstanbul limanına demirlemesini istedi.
Kaynak: Kurtuluş Savaşı Sırasında Türk Milliyetçiliği
belgesi-2648
