Donanim üzerinden yapilmasi gereken islemleri, yazilim yoluyla
islemciye yaptiran modemler – genel ifade edilis sekliyle "software"
veya "soft" modemler – piyasada mantar gibi türedi, fiyatlarindan
dolayi çok tercih edilir oldu ve sonuçta soft Modemler bazi anlam
kargasalarini, daha da önemlisi birkaç sorunu beraberinde getirdi.
Aldigimiz modemlerin üzerinde ne ise yaradigini bilmedigimiz HCF, HSF,
HSP gibi ifadelerin ne anlama geldigi, "soft mu yoksa hard modem mi?"
gibi sorulara adam akilli cevap veremedigimiz su günlerde anlam
karmasasi çok fazla. Her kafadan bir ses çikiyor. Bu yazida, "Software
ve Hardware Modem nedir? HCF – HSP gibi ifadeler neyi ifade ediyor?
Modemin ‘hard’ veya ‘soft’ olup olmadigini nasil anlarim? Her USB
modem, soft modem midir? Soft modem deyince ne ifade etmek
istiyorsunuz?" gibi sorularin hepsine cevap vermeye çalisacagiz.
SOFT MODEM NEDIR?
Ilk basta, olayi temelden ele alalim ve "software modem veya soft
modem nedir?" sorusuna cevap vererek yaziya bir giris yapalim. Bütün
modemlerin çalismasi için "temel" olarak sunlara ihtiyaci oluyor:
o DSP ( Digital Signal Processor – Sayisal Sinyal Isleme) Ünitesi
o Denetçi (controller)
o PC ile haberlesebilmesi için uygun bir arabirim (PCI gibi)
Normalde, bu islemlerin hepsi 2-3 donanim entegresi tarafindan
yapilabiliyor. Gelisen islemciler sayesinde, donanim entegrelerinin
yaptigi islemler, yazilim yolu ile islemci tarafindan yapilabiliyor.
Ilk etapta "denetçi" yonganin yaptigi islemler yazilim baglantilari
yoluyla islemciye yaptirilmaya baslandi ve "controllerless" olarak
tabir ettigimiz denetçi yonga tasimayan modemler piyasaya çikti. Iste
Software Modem kavrami buradan geliyor; bir entegre tarafindan
yapilabilecek bir is, maliyet düsürmek açisindan yazilim yolu ile
islemciye yaptiriliyor. Daha sonra bizim üreticiler olayi abarttilar
ve modemin kalbi sayilan DSP ünitesinin görevini birkaç yazilim
katmani sayesinde islemciye aktardilar ve bu sefer, "harbi soft modem"
kavrami ortaya çikti.
Software modemin genel olarak açiklanmasi bu sekilde. Olayin farkli
yönleri de var. Conexant, eski adiyla Rockwell, software modemlerini
iki guruba ayirmis: HCF ve HSF seklinde. HCF’nin tanimini yaparak,
biraz da software modemlerin özelliklerinden bahsedelim.
HCF teriminin açilimi Host Controlled Family (Türkçesiyle ana sistem
islemcisi tarafindan denetlenen modem ailesi). Yani modem üzerinde
"normal" sartlarda olmasi gereken denetçi entegrenin yaptigi görevleri
islemciye yaptiran modem ailesine verilen genel isim. Modemin kalbi
sayilan DSP ünitesini yine üzerinde barindiriyor. Tek yongali, PCI
Software modem olarak genel bir tanim da yapilabilir. HSF tanimini
yapmadan önce, PCTel’in HSP terimini açiklamak gerekiyor. Iste o vakit
HSF’nin de açiklamasini yapmis olacagiz. Zaten HSF ile HSP’nin ayni
kategoride oldugunu; sadece farkli firmalarin ayni sey için verdigi
farkli isimler oldugunu unutmayin.
HSP’nin açilimi, Host Signal Processing. DSP ( Digital Signal
Processing ) terimine ne kadar çok benziyor degil mi? Tahmin
edeceginiz üzere bu sefer DSP ünitesinin yapacagi islemleri,
bilgisayarin ana islemcisine yazilim yoluyla yaptiriyor ve maliyeti
daha da düsürüyor. Bu konu ile buldugum dokümanlarda okudugum
kadariyla, DSP ünitesinin yapacagi islemleri, ana islemciye
yaptirirken, o anda islemcide kullanilmayan komutlarin görev yaptigi
söyleniyor. Ne kadar mantikli bilinmez. Ama, düsük hizdaki Pentium MMX
ve Pentium II islemcilerde (166MMX – P-II 233 gibi), islemci
kullanimin %50 civarina kadar çiktigini da söylemeyi ihmal etmiyorlar.
PCTel’in HSP modemlerinin Conexant versiyonu HSF oluyor. Buradan,
Conexant’in soft modemlerinin iki guruba ayirdigini, HCF modemlerin,
HSP veya HSF modemlere göre daha basarili oldugunu ve HCF’nin islemci
kullaniminin çok daha düsük oldugunu anlamak zor degil. Tabii sonuçta
soft modem olduklari gerçegini degistirmiyor. Ayni sekilde
Motorola’nin SM-56 Modemleri de HSP türünden. Yine, Lucent ve 3Com
firmasinin ürettigi ve üzerinde donanim denetçileri bulunmayan
modeller de var. Lucent’in ürettigi ve LT Winmodem yongasini tasiyan
modemlerin de software tabanli oldugunu ama islemci kullanimin HSP
veya HSF tabanli bir modem kadar fazla olmadigini da belirtmek
gerekiyor.
Dikkat ettiyseniz, soft modemlerden bahsederken, islemlerin hep
yazilim yoluyla yapildigindan söz ettik. Soft modemler için
yüklediginiz sürücüler, bilgisayariniz ile modem arasinda bir köprü
olusturuyor ve tüm isi sürücüler ile, yani yazilim yoluyla
hallediyoruz. Eee, o zaman bu sürücüler siz modemi kullanmadiginiz
zaman neden aktif olsun? Eger bu isi yazilim hallediyor ise, modemi
kullanmadiginiz zaman sürücüler de aktif durumda degildir. Modem
üzerinde olmasi gereken denetçinin yapacagi isi yazilima devrettik.
Demek istedigimi fazla uzatmadan hemen söyleyeyim: Hani, Internet’e
baglan komutunu verdiginizde bilgisayariniz 1-2 saniye donuveriyor ya,
iste bu donma aninda, modeminizin sürücüleri islemcinizle irtibata
geçiyor. Dikkat ederseniz bir de baglantiyi keserken ayni donma olayi
oluyor. Bu konumda ise, sürücüler islemciye elveda diyor. Interenet’e
bagli oldugunuz sürede genelde bu donma olayi olmaz. Bakin genelde
lafini kullandim. HCF bir modem yani DSP ünitesi olan bir modem
kullaniyorsaniz, Internet’e bagli oldugunuz sürede bir donma
yasayacaginizi sanmam. Amma ve lakin, HSP türünde, yani DSP ünitesinin
görevini islemciye yaptiran bir türden bir modeminiz var ise, baglanti
kurulmus halde iken bazen kisa süreli donmalar yasayabilmeniz olasi.
Örnegi ben vereyim de siz düsünün: HSP modemle Internet’e bagliyken,
MP3 dinliyorsaniz, bir taraftan ICQ açiksa, bir ton program açiksa,
izin verin de birazcik donma olsun. Ama HCF modeme sahipseniz, donma
olacagini sanmam. Çünkü modem çalisirken, isin büyük bir bölümünü
zaten modem üzerinde bulunan DSP ünitesi üstleniyor.
Bir de bellek meselesi var. Denetçili modemlerin çogunda RAM
bulunuyor. Bunun amaci hem hatta bagli kalma becerisini artirmak, hem
de online oyunlarda tampon bellek vazifesi görmek. Hatta bu yüzden
bazi markalar bazi modemlerini "gaming modem" diye adlandiriyor
(örnegin US Robotics); böyle bir modem sinifi yok ama denetçi ve
bellegin online oyunlarda sagladigi avantaji bir pazarlama vasitasi
olarak kullaniyorlar. Modemler arasindaki bu soft ve hard ayriminin
farkina varan kullanicilar arttikça bazi firmalarin da (örnegin Hayes)
bugünlerde denetçili modemlerinin kutularinda bunu özellikle
vurguladiklarini ekleyelim.
Yazilim olayina dalmisken, soft modemler için bir tane daha önemli
avantajdan bahsedeyim. Hardware veya kisaca hard modemlerde, yeni
standartlara uymasi açisindan EEPROM bulunur. Örnek isteyecek
olursaniz, hani Türkiye’ye bir zamanlar giren harici veya dahili (ISA)
USRobotics modemler X2 standardindaydi ve bu modemleri V90 standardina
terfi etmek için bir FLASH programini kullanarak gerekli dosyalar ile
güncelleme islemini yapiyorduk. Güncelleme islemi sirasinda bir hata
olusursa modem kullanilmaz hale geliyordu… Hard modemler için
dezavantaj olan bu özellik, soft modemlerde bir avantaj. Firmware
(BIOS diye de adlandirabilirsiniz) deyince hemen aklimiza, silinebilir
ve tekrar yazilabilir özel bir bellek içerisine yazilan bir programcik
akla geliyor. Evet öyle. Ama soft modemler için tanimi biraz
farklilastiriyoruz. Soft modemler için firmware, modem ile
bilgisayariniz arasinda kurulan bir köprü. Ama bir tür sürücü. Yani
yanlis yükleyince bozulmuyor; risk almiyorsunuz. Yanlis yüklerseniz
eger, modem çok çok çalismiyor. Dogru sürücüleri ve firmware’i
yükleyince pasalar gibi çalismaya devam ediyorsunuz.
Olay yazilim, yani sürücüler üzerine kurulu oldugundan bazi uyumsuzluk
problemlerinin de beraberinde gelmesi büyük olasilik. Soft modem,
neredeyse tümüyle sürücülerin kalitesinin üzerine kurulu. Yani bir
uyumsuzluk söz konusu oldugunda suçlanmasi gereken ilk bilesen
sürücüler oluyor. Soft modem kullaniyorsaniz eger, sürücüler sizin
için çok önemli, bunu unutmayin.
USB MODEMLER SOFT MODEM MI?
Yeri gelmisken bir konuya daha deginelim. "USB modemler, hard modem
midir, soft modem mi?" En basinda seri porta takilan tüm harici
modemler ve ISA modemler hard modem mi onu cevaplamak lazim. Harici ve
ISA modemlerin çogunda hem DSP hem denetçi var; bu yüzden bunlar hard
modem. Ama hepsinde olacak diye bir sart yok. Harici veya ISA modemde
de denetçi veya DSP yoksa soft sinifina girebilir. USB modemlerde de
durum ayni. Bazilarinda denetçi var, bazilarinda yok. Niso bu konuda
biraz sert davranip, "o donma meselesi 1-2 saniye de sürse, beni
rahatsiz ediyor" diyor ve denetçisi ve/veya DSP ünitesi bulunmayan
modemleri "soft" sinifina sokuyor. Arada keskin bir ayirim yapmakta
hakli görülebilir; sonuçta denetçi ve DSP ünitesi içerenlerin daha
basarili oldugu açik.
Haber guruplarinda, USB modemler ile sorun yasayan arkadas birçok
arkadas var. Tartisirken ilginç bir nokta dikkatimi çekti. Sorun
yasayan arkadaslarin USB modemlerinde kullanilan entegre genelde
Rockwell HCF yongali. Yani, sorunlarin yazilimsal tabanli oldugu çok
bariz bir sekilde belli. ELSA MicroLink 56K USB modem ile yaptigim
uzun denemelerimde ben bir sorun yasamadim. Sorun yasayan sadece bizim
arkadaslar degil. Yabanci haber guruplarinda da benzer bir çok sikayet
var. USB modem yongasi üretimi konusunda, Lucent’in Rockwell’e göre
daha iyi oldugunu belirtmek istiyorum. Sürücü konusunda da daha iyi.
Yabanci haber guruplarinda modem alacaklara Lucent yongasi olmasi
öneriliyor siddetle. Rockwell’in (yeni adiyla Conexant’in)
problemlerinden bikan arkadaslar var yani.
UCUZ ETIN YAHNISI
Yazinin basinda, soft modemler ile birlikte birkaç anlam karmasasinin
ve sorunlarin da geldiginden bahsetmistik. Saniyorum anlam
karmasalarina yeterince degindik. Sorunlardan bahsedelim biraz da.
Fazla bir sorun yok aslinda. Bahsedecegimiz birkaç konu daha olacak.
Piyasada 15-20 dolara satilan modemler genelde Conexant’in HSF,
PCTel’in HSP veya Motorola’nin SM-56 modemlerindendir. Bu tür
modemlerin, minimum P166MMX bir bilgisayarda kullanilmasi öneriliyor.
Bu tür bir bilgisayarda, bahsettigimiz türden modemler kullandiginizda
hattan düsme, sürekli donma, mavi ekran durumlariyla
karsilasabilirsiniz. Internet’e baglanirken ve baglantiyi keserken
donmalar haricindeki sorunlari giderebilmeniz mümkün. Mavi ekranlar,
uyusmazliklar ve hattan düsme problemlerinin bir kismi sürücülerden
kaynaklaniyor. Sürücü güncellemesi bütün dertlerinize ilaç gibi
gelebilir. Aldiginiz modemin üreticisinin Web sitesine ugrayarak,
güncellestirilmis sürücüleri bulmaniz mümkün. Ama 15-20 dolara satilan
no-name modemlerden aldiysaniz, bu dediklerimizi unutun. Conexant,
Lucent gibi üreticiler modem üretmiyorlar. Modem yongasi üretiyorlar
ve üreticilere satiyorlar. Üreticinin sitesini bulamiyorsaniz sansiniz
azaliyor. Ama bu üreticiler kendi yongasini tasiyan modemleri için
"generic", yani marka bagimsiz, genel sürücüler de çikariyor. Bunlar
için;
members.cnx.net/reboot/modems/
www.56k.com
www.lucent.com
www.windrivers.com
adreslerine giderek sansinizi deneyin derim. Türkiye’ye gelen
modemlerin bir çogu Türkiye hatlarina göre optimize edilmis sürücüleri
beraberinde getirmiyor. Kendi ürünleri için, Türkiye hatlarina uygun
sürücü gelistiren veya gelistirmeye çalisan çok az firma var.
Bizim telefon hatlari biraz parazitlidir ya, öyle her yerde her modem
adam akilli çalismaz. Illa ayarlari biraz minciklamaniz gerekiyor.
Uygun Init Stringler ile birkaç ayar çekmeniz gerekiyor. Dikkat
ettiyseniz, dolayli yoldan hatta düsme problemlerine ve baglanma
sorunlari geldik. No-name modem alan kisilerin en çok sikayet ettigi
konudur hattan düsme problemi. Hattiniz kötü ise ve modeminiz yüksek
hizlarda baglandiginda hattan düsüyorsaniz, baglanti hiziniz düsürmek
ise yarayabilir. Bir diger sebep ise ISS’lerden kaynaklanabilir.
Mesela, eger baglandiginiz ISS, V.90 standardini düzgün takip etmeyen
ekipmana sahip ise – ki bu mümkün – V.90 standardinda baglanmaniz size
saglikli bir baglanti sunmayabilir. Dolayisiyla, bazi yerlerde K56FLEX
baglanti seklini kullanmak, daha stabil bir baglanti kurmanizi
saglayabilir.
Bazen Windows, Internet baglantisinda belli bir süre aktivite
olmayinca, "yahu bu baglanti artik gitti, koparayim sunu, fatura
sismesin" gibi kaygilara kapiliyor. Ve dogal olarak baglantiyi
kesiyor. Windows’un bu sekilde hatti koparmasini engellemek için,
modemin "Data Terminal Ready Delay" parametresi (‘init string’i,
Türkçesiyle baslangiç komutlarindan biri) olan S25’i attiriyoruz.
Normalde 5 olan bu parametre 60 yapilirsa, modemin aktivite olup
olmadigini kontrol etmesi 5 saniyeden 60 saniyeye çikiyor. Bu rakami
255’e kadar attirabilirsiniz.
BU AYARLARI NASIL YAPARIM?
Hattan düsme problemlerini genel olarak kategorize ettik. Peki bu
anlattigimiz islemleri nasil yapacagiz? Her yonga üreticisinin
kullandigi Init Stringler farkli. Yani benim Conexant için verecegim
Init Stringler, Lucent yongali bir modemde çalismayacaktir. Simdi
teker teker, birkaç ayar deneyelim. Bu ayarlari yapmak için: Denetim
Masasi – Modem – Özellikler – Baglanti – Gelismis (Control Panel –
Modems – Properties – Connection – Advanced) yolunu
izliyorsunuz.Buraya kadar geldikten sonra Ilave Ayarlar (Extra
Settings) bölümünü göreceksiniz.
1. Baglanti Hizini Düsürmek:
Örnegin, sik sik 50.666 bps hizinda baglaniyorsaniz ve bu hizda hep
hattan düsme yasiyorsaniz, hizinizi 48.000 ya da 46.000 bps’e düsürmek
ise yarayabilir. Hizinizi düsürmek, modemin parazitli hatta kalmasini
kolaylastiracaktir; hatta bazi ISS’lere telefon açip sikayet edince
bunu önerirler. Hizinizi ayarlamak için Extra Settings bölümüne
Conexant modemler için;
AT+MS=V90,,,,,46000
yazmaniz yeterli. Bu sekilde 46000 bps’den baglanacaksiniz ve belki de
hiç sorun yasamayacaksiniz bir daha. Burada, deneysel bir çalisma
yaparak sizin için optimum baglanti hizini bulmaniz olasi. Örnegin,
48000 bps’den baglaninca, hattinizin koptugunu söylüyorsunuz. Yukarida
verdigimiz komut ile 46000 bps’de baglanin. Baglantinin performansina
bakin. Daha sonra 44000 bps’den baglanin ve baglantiya bir bakin.
Hangisi size daha performansi geldiyse, o hizi, sizin bulundugunuz yer
ve kullandiginiz modem için baglanilmasi gereken maksimum hiz ilan
edin.
Lucent Modemler için ise:
-V90=#
# yerine, asagidaki ifadelerden size uygun olani yazmaniz gerekiyor.
0 V.90 Iptal Edilmis
1 Otomatik Seçim
2 28000
3 29333
4 30666
5 32000
6 33333
7 34666
8 36000
9 37333
10 38666
11 40000
12 41333
13 42666
14 44000
15 45333
16 46666
17 48000
18 49333
19 50666
20 52000
21 53333
Örnegin:
-V90=16
yazabilirsiniz. Dedigim gibi, uygun olan degeri siz denemeler ile bulacaksiniz.
2. "Data Terminal Ready Delay" parametresi degerini arttirmak:
"Data Terminal Ready Delay" degerini arttirmak için, Extra Settings bölümüne:
S25=120
yaziyoruz. 60 degerini 255’e kadar arttirabilirsiniz. Fazla
arttirmanin bir sakincasi yok. Lucent ve Conexant (Rockwell) yongasi
için farklilik göstermiyor bu parametre. Ama ben Rockwell yongali bir
modemde denedim.
3. V.90 yerine, K56FLEX baglantiyi denemek:
Biraz önce de bahsettigim gibi, bazen K56FLEX baglantiyi denemek ise
yarayabiliyor. Birçok Rockwell modem için geçerli olanlari yukarida
tablo 1’de görebilirsiniz.
Rockwell HCF için geçerli olanlari ise yukarida tablo 2’de görebilirsiniz.
Ya da, Extra Settings bölümüne yazacaginiz su parametre, K56FLEX
baglanti için öncelik taniyacaktir:
S109=0
S109 parametresinin normal degeri 1’dir. S109=0 komutu, K56FLEX
baglantiya öncelik saglayacaktir.
Lucent modemler için:
s38=#
# yazan yere asagidaki uygun rakamlari yazmaniz gerekiyor.
0 K56Flex iptal edilir
(V90 -veya- v.34 baglanti için zorlanacaktir)
1 Otomatik Seçim
2 32k
3 34k
4 36k
5 38k
6 40k
7 42k
8 44k
9 46k
10 48k
11 50k
12 52k
13 54k
Burada, K56Flex baglanmak ve hangi hizda baglanmak istediginize bagli
olarak istediginiz hizi seçin. Ama V90’i iptal etmek için:
-V90=0
yazmaniz yeterli.
Konuyu biraz dagittik gibi oldu ama çok sorulan sorulardi bunlar. En
azindan cevapladigimiz için içimiz biraz rahat olsun.
YENI STANDART: V.92
Modemlerden bahsetmisken, Ekim ayi gibi hayatimiza girecek olan V.92
standardindan da bahsedelim biraz. Herkesin en çok sordugu, haber
guruplarinda en çok tartisilan bir konu var: " Varolan modemimi V.92
standardinda güncelleyebilecek miyim?" Ilk olarak, V.92 standardinin
getirdigi yenilikleri ve güncelleme olasiliginin olup olmadigini
tartisalim. 56K modemlerin piyasaya çikmasindan belli bir süre sonra,
bir standart olusturulmasi açisindan Conexant ve Lucent tarafindan
çikarilan K56Flex standardi, USRobotics tarafindan ortaya çikartilan
X2 standardi. Belli bir standart olusmak zorundaydi. X2 standardini
destekleyen ekipmanlarin kullanildigi bir ISP’ye, K56Flex standardini
destekleyen bir 56K modem ile baglanmak istediginizde, 56K
baglanamayacaktiniz. Ortak bir standart olmasi açisindan, V.90
standardi ortaya çikarildi. V.90’nin getirdigi yenilikler çok fazla
degildi. Yapilan yenilikler, 56K modemlerin üzerinde kullanilan
yongalar tarafindan yapilacak bir isti. Dolayisiyla firmware ve sürücü
güncellemesi ile herkes rahatlikla V.90 standardina geçti. Aslina
bakarsaniz, 56K’ya hazir olarak üretilen 33.6K USRobotics modemler
disinda da firmeware güncellemesi gerekmedi; modem yongasi zaten 56K
ise sürücü ile is halledildi. Simdi ise V.92 standardi hayatimiza
yerlesmek üzere. Ekim ayi gibi V.92 standardini destekleyen modemler
piyasaya sürülecek. Ama ISP’lerin, V.92 standardinin destekleyen
ekipmanlara geçmesi biraz daha uzun zaman alacak gibi.
V.92, eskiden varolmayan yepyeni özellikleri beraberinde getiriyor.
o Upload hizinin 48k’ya çikmasi: Sitesini güncellemek için çok zaman
harcayana amatör kullanicilarin hosuna gidecek bir özellik. Getirilen
yeni özelliklerden; eskiden 33.6K idi.
o Daha hizli ‘Handshaking’: Internet’e baglanirken bozuk keman sesine
benzer bir ses gelir ya, iste o ses ne kadar uzun sürüyorsa,
‘handshaking’, yani modeminizin karsi makine ile anlasmasi o kadar
uzun sürüyor demektir. Bozuk keman sesini artik çok fazla duymayacagiz
anlamina geliyor.
o Çagri Bekletme Özelligi: Internet’e baglisiniz. O da ne? Telefon
geldi. Internet’e baglisiniz ve çok önemli islerle ugrasiyorsunuz. Hiç
telas yok. Hemen Internet baglantisini askiya aliyoruz. Kesmiyoruz!
Telefon görüsmemizi yapip, baglantimiza tekrar dönüyoruz. Peki bu
nasil olacak? ISP’niz, size hatta geri dönmeniz için 0-16 dakika arasi
veya süresiz zaman taniyacak. Zaman bitimine yaklasinca, bir yazilim
tarafindan uyarilacaksiniz.
Gelecek olan yeni standart sadece V.92 degil. V.44 standardi ise, 6:1
oraninda veri sikistirmasina olanak taniyacak. V.42 standardinda bu
oran 4:1 idi. 48k hizinda baglandiysaniz, 288kbps veri alinabilecek.
Tabii ki bu veri sikistirma orani sizin o andaki gerçek veri alma
hiziniza bagli oluyor. Veri sikistirma konusu hakkindaki detayli
bilgiler için www.808hi.com adresine gitmeniz, sizler için yararli
olacaktir.
Çagri bekletme özelligi ve upload hizinin artmasi, teorik olarak su
anda modemlerde kullanilan yongalar ile yapilacak islemler degil. Yeni
bir yonga dizayni sart gibi gözüküyor. Bu konuda kesin bir bilgi
olmamasina ragmen benim tahminlerim bu yönde.
Modemler hakkinda sizlerin en çok sordugu sorulari bu yazimizda
cevaplamaya çalistik ve yazimizin sonuna geldik. Yeni egitim ve
ögretim döneminde tüm ögrenci arkadaslara basarilar
belgesi-583
