MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİ EDEBİYATI
30 Ekim-19l8’de Mondros mütarekesi ile başlayan ve 9 Eylül 1922’de Yunanlıların İzmir’de denize dökülmesiyle biten bu döneme, Mili Mücadele dönemi; bu dönemde oluşan edebiyatımıza da Milli Mücadele dönemi edebiyatı diyoruz.
1- Milli Mücadele Dönemi Edebiyatı
a) Genel Özellikler
Atatürk’ün bir kurtarıcı olarak Türk milletine önderlik ettiği Milli Mücadele dönemi, aynı zamanda yeni Türkiye Cumhuriyetinin de temellerinin atıldığı dönemdir.
Bu dönemde esareti kabul etmeyen Türk milleti, yeniden derlenip toparlanarak millî bir Kurtuluş Savaşı’nı başlatır.
Milli Mücadele dönemi edebiyatını kesin sınırlarla diğer dönemlerden ayırmak çok zordur; çünkü toplumsal olayların başlangıçları ile bitişleri kesinlikle sınırlandırılamaz. Bu nedenle Milli’ Mücadele dönemi edebiyatı, Milli edebiyatın ilkeleri doğrultusunda gelişti, bu dönemin sanatçıları, Cumhuriyet döneminde de o günün koşulları içinde eser vermeye devam ettiler.
b) Manzum Eserler
Edebiyatımızda Cumhuriyet’in ilk yıllarında yazılan şiirler, genellikle Kurtuluş Savaşı’nın coşkusu ve heyecanı ile ortaya çıkmıştır. Bu şiirler, coşkulu ve heyecan unsuru yoğun olan şiirlerdir.
Milli Mücadele dönemini anlatan şiirler yazan şairlere Faruk Nafiz, Kemâleddin Kamu, Mehmet Âkif Ersoy, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Cahit Külebi, Ceyhun Atıf Kansu ve Halide Nusret Zorlutuna’yı örnek verebiliriz.
c) Mensur Eserler
Millî Mücadele dönemi, edebiyatımızda birçok yazar tarafından işlenmiştir. Roman, hikâye, tiyatro, deneme, fıkra, anı ve hitabet (söylev) gibi bütün mensur türlerde Milli Mücadele dönemini anlatan eserler yazılmıştır.
Bu eserlere;
Halide Edip Adıvar’ın "Ateşten Gömlek" ve "Vurun Kahpeye", Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun "Sadom ve Gomore" ve "Yaban", Refik Halit Karay’ın "Çete", Kemal Tahir’in "Yorgun Savaşçı", Tarık Buğra’nın "Küçük Ağa" adlı romanlarını; yine Halide Edip’in "Dağa Çıkan Kurt", Yakup Kadri’nin "Ergenekon” adlı hikâye kitaplarını; Falih Rıfkı Atay’ın "Zeytindağ" adlı anı kitabını örnek olarak verebiliriz.
Kemal Beyatlı’nın "Kurdun Dişisi ve Yavruları" makalesi ile Ruşen Eşref Ünaydın’ın Atatürk’le ilgili bir anısını anlattığı "Gazasını Tebrik" adlı metnini okuyup inceleyiniz. Yazarlarımızın Millî Mücadele’ye verdiği desteği değerlendiriniz.
Halide Edip Adıvar (1884–1964)
Türk edebiyatında Millî Mücadeleye en çok destek veren sanatçılarımızdan birisi, Halide Edip Adıvar’dır.
Halide Edip, İstanbul’un işgali karşısında çeşitli alanlarda yapılan mitinglerde milleti coşturan konuşmalar yapmış, Ankara’da Ata~ürk ile birlikte çalışmış, cephede bulunmuş, onbaşı rütbesini alarak ilk kadın onbaşı unvanını kazanmıştır. Millî Mücadele yılları sırasındaki gözlemlerini "Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalp Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu" adlı romanlarında dile getirmiştir.Edebiyata "Tanin" gazetesinde yayımlanan hikâyeleri ile başlayan Halide Edip Adıvar, ilk hikâye ve romanlarında kadın psikolojisi üzerinde durmuş, daha sonra Millî Mücadele ile ilgili romanlar yazmıştır. Cumhuriyet’ten sonra olgunluk eserlerini vermiş, toplum sorunlarına eğilmiştir.Çok verimli bir yazar olan Halide Edip Adıvar, romanlarının dışında hikâye, anı, tiyatro türlerinde eserler vermiştir. Ayrıca gazete ve dergilerde yayımlanan makaleleri ile çevirileri, inceleme ve araştırmaları vardır.
belgesi-900
