İngiltere çalışırken, bizim cephemizde daimi bekleyiş, anlaşmazlık ve Doğu’daki güçlüklere karşı Paris’in can sıkıcı ve anlaşılmaz tutumu vardı.
Fransız haber alma servisince ele geçirilen bazı haberleşme belgeleri İngilizlerin oyununu ortaya çıkarmıştı. Fakat sükût yine devam etti. Paris yabancı ülkelerdeki ajanlarının gönderdiği raporları okumuyordu bile.
Londra’da aksine, Sömürgeler Dairesi, olayların gelişmesini büyük bir dikkatle izliyordu. Her şeyden önce Türklerin direnişini kırmak gerekiyordu. Doğu’da durumu kurtarmak için İngilizler ne istiyorlardı? Hindistan yolunun emniyetini sağlamak, Osmanlı Halifesi’ni avuçlarına alarak Hindistan ve Mısır’ı bu yolla ellerinde tutmak. Osmanlı İmparatorluğu’nun eski toprakları üzerinde iktisadî hegemonya kurmayı da bunlara eklemek gerek. İngiliz ordusu ise, İstanbul’daki Halife’nin değişik tutumuna bağlı olan Türk idaresinin durumunu izlemekle meşguldü.
Türkiye’yi parçalamak, yegâne direniş gücü olan Fransız nüfuzuna son vermek, War Office’in ve yerli ajanların en büyük kozlarıydı. Bunların hiçbir vicdanî endişeleri olmadığını bildiği hâlde Foreign Office göz yumuyor, War Office de icraatı tasvip ediyordu.
Fakat her şeye rağmen, Türk direnişi gittikçe büyümekteydi. İngilizlerin İran’daki başarısızlığı, Fransız basınının açtığı kampanya, İngilizlerin Doğu’da sonuçsuz kalan girişimleri İngiltere için ayak bağı oldu.
Fransa’ya karşı harekete geçmek imkânsızdı. Böyle durumlarda İngiltere, ajanlarına ne yolda hareket etmeleri gerektiğini ve onlardan ne beklediğini fısıldamayı çok iyi bilirdi. Çok az lâf, çok az yazışma, fakat buna mukabil sınırsız para ve ödenek. Yapılacak işi de en yüksek faziletler arasına yerleştirmek! İşte program.
Kaynak: Kurtuluş Savaşı Sırasında Türk Milliyetçiliği
belgesi-2653
