Dünyanın En Zor Mesleği: Ana Babalık

Sağlıklı aileyi yaratan şey, bir erkekle bir dişinin bir arada bulunması değil; evlilik bağı ile bir arada bulunan kadın ve erkeğin, kadınsı ve erkeksi özellikleri dengeleyebilmiş, olgun birer yetişkin olmalarıdır.

Toplumun, büyük bir sorumluluk ve beceri gerektiren aile kurma konusunda, üyelerine hiçbir biçimde rehberlik yapmıyor olması bence büyük bir sorumsuzluk! Tüm üyelerinin, çocuklar kadar anne babanın da, koşulsuz sevgiye, anlayışa ve yapıcı psikolojik ve sosyal davranış kalıplarına sahip, mutlu, üretken ve kendinden hoşnut bireyler haline gelebileceği bir aile yaratmak gerçekten çok güç bir iş… Ama olanaksız değil! Bunu yaratmak mucize değil! Çünkü sağlıklı ailenin nitelikleri, temel koşulları konusunda yüzyıllardır ileri sürülen görüşler, yapılmış gözlem ve araştırmalar, geliştirilmiş kuramlar var… Ancak genellikle bunları uygulamak, sağlıklı aile ortamını yaratacak koşulları oluşturmak yerine işi “kader”e yüklemek işimize geliyor. Çünkü bu en kolayı… İşler yolunda gidene kader “yüzümüze güler” gitmezse “utanır”! Böylece kimse sorumlu tutulmaz. Suçlu aranmaz. Başa gelen çekilir!

Oysa birey olmanın gereği “kendi kaderini yapmak” tır.
Bunun için sorumluluk üstlenmek, çaba harcamak ve kendini geliştirmektir.
Anne baba olma sertifikanız var mı?

…”Anne baba olma” insanda var olan biyolojik bir yeterliliktir. Ama ‘iyi anne baba olma” öğrenilmesi gereken bir durumdur. Bu bir sanat, bir meslek ya da bir beceri olarak düşünülebilir. Nasıl nitelersek niteleyelim artık günümüzde bütün meslekler ve sanat dalları ya da herhangi bir alanda beceri kazanmak uzun bir eğitimi, bilimsel ilkelerle çalışmayı, zaman ve enerji harcamayı gerektirmektedir.

Bina yapan mühendisi, makineyi tamir eden teknisyeni, doktoru, kimyageri, okulda eğitim veren öğretmeni yetiştiriyoruz. Aldıkları eğitimin yanı sıra yeterliliğini kanıtlaması için sınavlar yapıyoruz. Yeterli bulmazsak işe almıyoruz. Araba kullanmak isteyenlere ilkokul diplomasıyla birlikte sürücülük ehliyetini şart koşuyoruz.

Peki anne babalık gibi önemli bir mesleği-sanatı icra edenlerden ve toplumun geleceğini oluşturacak olan çocuklarımızı yetiştirenlerden ne istiyoruz? Hiç bir koşulumuz yok. Ne ilkokul diploması, ne çocuk yetiştirme ehliyeti, ne de anne babalık sertifikası!

Doğrusunu söylemek gerekirse önceden hazırlanmadan anne baba oluyoruz ve genellikle bu işi yaparken öğreniyoruz. Ve ne yazık ki bu sınamaların sonucunda ki yanılmaların bedelini sadece yeni yetişen nesiller değil, toplumca ödüyoruz.
0 halde “iyi anne baba olma”nın çaba, enerji ve zaman harcanarak öğrenilebilecek bir sanat, bir beceri olduğu yaklaşımı benimsenerek “anne baba eğitimi” hizmetleri gerçekleştirilmelidir.

Bu konuda gerçekleştirilen “Anne Baba Okulu” uygulamaları böyle bir eğitim alan anne ve babaların kendilerinde ve çocuklarındaki olumlu etkileri ortaya koymaktadır.

Bu tip uygulamaların yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi, ayrıca bu uygulamaların sağlık hizmetleri ile bütünleştirilmesi, halk konferansları, kitle iletişim araçlarıyla, basın-yayın organları ile desteklenmesi gerekmektedir.
Bu alanda bir başka öneri ise; çocuğun bakımı,beslenmesi, sağlığının korunması, gelişimi ve ailede eğitimin okul programlarıyla bütünleştirilmesidir.

Bütün bu eğitim hizmetlerine ek olarak gençlere,evlilik öncesi rehberlik hizmetleri, ailelere yönelik danışmanlık hizmetleri konu ile bütünleşen diğer hizmet alanlarını ortaya koymaktadır.
Sağlıklı anne baba olmak

Ailede herkese mutluluk, gelişme ve başarı şansı sağlamak için, geleceğin anne babalarının, aşağıdaki yetenekleri kendilerinde geliştirmeleri gereklidir:
 Kendi duygularını tanıma, kabul etme ve ifade edebilme
 Başkalarının duygularını tanıma, kabul etme ve paylaşabilme
 Kendini sevme, kabul etme ve kendine değer verme
 Başkalarını (özellikle eşini, çocuğunu) koşulsuz sevebilme ve değer verebilme
 Dikkatini toplayabilme, bir işe/konuya odaklanabilme, kendini güdüleyebilme
 Duygularını denetleyebilme ve yönetebilme
 Kendi davranışlarını kontrol edip sorumluluğunu alabilme
 Kendine güvenme ve başkalarına özgüvenini arttırması için destek verebilme
 Günlük yaşamda ortaya çıkması kaçınılmaz olan streslerle başa çıkabilme
 Kendisinin ve başkalarının gereksinimlerine (fizyolojik, sosyal, psikolojik, eğitimsel… ) duyarlı olma, saygı gösterme ve bunları karşılamak için çaba harcama

Bu liste uzatılabilir. Belki bazı maddeler birleştirilebilir. İfade edilenler, olgun insan, sağlıklı insan olabilmenin gerekleridir. Hepsi birbiriyle oldukça ilişkilidir. Bu yetenekleri / nitelikleri kendinizde ne derece bulabiliyorsunuz? Her bir maddeye göre kendinizi derecelendirin. Şöyle ki; 1: en az ve 10: en çok olmak üzere her bir madde için kendinize
1 ‘den 10’a kadar bir derece verin ve puanlarınızı toplayın.

Sonuç 10 ile 100 arasında değişebilir. Sonucu değerlendirin; puanınız 50’nin altında ise kendinizi geliştirmeye ihtiyacınız var. Güzel, bunun farkında olduğunuza göre hemen bir plan yapmaya başlayabilirsiniz. Eğer 50-75 puan arasında aldıysanız, gelişmeye devam! Yetmiş beş puanın üzerinde iseniz sonuç aynı; gelişmeye devam! Yok eğer 100’e yakın bir  puan ile taçlandırdıysanız kendinizi.. biraz düşünmek gerek. Çünkü kendini “mükemmel görmek” pek sağlıklı bir tutum olarak görülmez biz psikolojik danışmanlarca. Çünkü ‘mükemmel olmak” sıkıcıdır ve gelişmeye engeldir.

Belki değerlendirmeyi yeniden yapmak isteyebilirsiniz. Bir de puanlamayı sizi çok iyi tanıyan eşiniz ya da sizi çok iyi tanıdığına inandığınız birine yaptırmayı deneyebilirsiniz. Ama uyarmam gerek, sonun da kavga etmek yok!

O halde sağlıklı çocuklar yetiştirmek için öncelikle sağlıklı anne babalar olmak gerekmektedir. Elbette sadece fiziksel olarak değil, psiko-sosyal yönden sağlıklı olmak ve çocuk yetiştirme konusunda olumlu tutumlara sahip olmak gereklidir.

Çocuk gelişimi alanında çalışan uzmanların sık sık söylediği ve anne babaların –her zaman- nefret ettiği bir söz şudur: “Sorunlu çocuk yoktur,sorunlu anne baba vardır.” Hoşumuza gitmese de bu söz –çoğunlukla-doğrudur!…

Prof.Dr.Binnur YEŞİLYAPRAK
Türk PDR-DER Başkanı
( A.Ü.Öğretim Üyesi )