Potansiyel sağlık sorunlarına erken tanı konulmasının, iyileşme şansını artırdığı artık herkesçe bilinen bir gerçek. Bunun için de yapılması gereken şey, düzenli sağlık kontrolünden geçmek. İşte olası hastalık risklerini ortadan kaldırmak ve endişelerden kurtulmak için yapmanız gerekenler…
1) Koroner kalp hastalığı vakalarının yüzde 80’i sağlıklı bir beslenme ve düzenli fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle önlenebilmektedir. Total kolesterol, yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) veya ”iyi” kolesterol, düşük dansiteli lipoprotein (LDL) veya ”kötü” kolesterol ve trigliserit testleri riskinizi belirlemek için önerilen bir tarama testidir. Elli yaşın üstündeyseniz C-reaktif protein (CRP), homosistein ve lipoprotein (a) (LP(a)) değerlerinin de kontrol edilmesinde fayda var.
CRP iltihabın bir göstergesidir. Homosistein, dolaşımda bulunan ve kalp krizi riskini artıran bir amino asittir. Lp(a) kan pıhtılaşmasını artırma eğilimi olan, kolesterol ile ilişkili bir risk faktörüdür.
Düzensiz ya da hızlı kalp atımı, göğüs ağrısı ve nefes darlığı gibi yakınmaları olan kadınlara bir eforlu ekg veya eforlu ekokardiyogram çekilmesi kalple ilgili birçok sorunun teşhis edilmesini sağlayabilir. Eforlu ekokardiyogramla kalbin kan akımında ve yapısında anlamlı bir değişiklik olup, olmadığı belirlenir.
Yüksek tansiyon, kalp hastalığı için büyük bir risk faktörü olduğundan, doktorunuz kan basıncınızı da kontrol edecektir. Şeker hastalığı, kalp hastalığı için diğer bir risk faktörüdür. Ailenizde diyabet öyküsü varsa ya da fazla kilolu iseniz, doktorunuz açlık kan şekeri incelemesi ya da başka testler de isteyebilir.
2) Pap Smear testi veya bilinen diğer adı ile Smear testi her kadın için en önemli sağlık taraması testlerinden biridir. Bu konuyu ve mamografi konusunu, derinlemesine sınıf arkadaşım Profesör Dr. Ergin Bengisu ile konuştum. Hanımlara ciddi önerilerde bulundu. İşte önerileri:
Cinsel aktiviteye başladıktan bir yıl sonra ya da 21 yaşından itibaren (hangisi önce ise) kadınlar rahim boynu (serviks) kanserine yol açabilecek anormal hücrelerin saptanması için yılda bir defa pap testi yaptırmalıdır. Bu test bakirelere uygulanmaz. Pap testi için rahim boynunun yüzeyinden az miktarda örnek alınarak, kanser ya da kansere dönüşebilecek anormallikler aranır.
Pap Smear testi yılda bir defa yapılmalıdır. Kadınlar smear testi ne olursa olsun her yıl jinekolojik kontrolden geçmelidirler. Bu testin kullanılmasıyla rahim boynu kanserinden ölümlerden büyük bir azalma olmuştur.
Pap testi anormal çıktığında, insan human papillomavirüs (HPV) testi de yapılabilir. HPV rahim boynu kanserine yol açabilen cinsel yolla bulaşan bir virüstür. HPV testi, anormal Pap testi sonucuna neden olan bir yada daha fazla yüksek riskli HPV tipinin saptanmasına yardımcı olabilir. 30 yaşın üstündeki kadınlara iki testin birlikte yapılması önerilmektedir. HPV seksüel temasla geçer, bu test belirli cinsel aktivitede bulunan bakirelerde de uygulanabilir. İlk kez ne zaman cinsel temasta bulunulacağı bilinemediğinden 15 yaşından itibaren genç kızların, bağışıklığın sağlanması için, HPV aşısı olması önerilmektedir.
3) 40 yaşından başlayarak mammografi bir kadının hayatındaki en temel tarama testlerinden biri olmalı. Bu yaştan sonra kadınlara yılda bir mammogram çekilmelidir. Ailesinde meme kanseri öyküsü olan kadınların akrabalarındaki meme kanseri tanı yaşından 10 yıl önce ilk mammografilerini çektirmeleri gerekir. Erken tanı konulan birçok meme kanserinin şifaya kavuşabildiğini her kadın bilmeli. Evre 1’de yakalanan meme kanserlerinin yüzde 97’si şifaya kavuşmaktadır. Kolay bir test değilse de temiz gelen bir mammografi sonucunun, bir yıl süreyle içinizi rahatlatacağını unutmayın. Ayrıca her kadın yılda bir kez kuşkulu yumruların tespiti için klinik meme muayenesinden geçmeli ve ayda bir kendi kendine meme muayenesini öğrenmelidir.
4) Kolon kanseri taraması için yapılan kolonoskopi kalın bağırsaktaki kanser oluşumlarının veya kansere dönüşebilecek poliplerin saptanmasını sağlar. Hasta önce damardan ilaç verilerek uyutulduktan ve gevşetildikten sonra makattan nazikçe sokulan bir kolonoskopun fiberoptiğinden kalın bağırsakların içi bir TV ekranında görüntülenir. Bu incelemeden önceki gün, bağırsakları hazırlamak için özel bir diyet ve bağırsakların boşalması için güçlü müshil içeceği verilir. Şikâyet olmadan yapılan periyodik kolonoskopi kontrolleri sayesinde, kolon kanseri çok büyük ölçüde önlenebilen ve erken bulunduğunda tedavi edilebilen bir hastalıktır. 50 yaşından itibaren her kadının ve erkeğin bir kontrol kolonoskopisi, ondan sonra da çıkan bulgulara göre, en geç beş yılda bir tekrar kolonoskopileri önerilmektedir. Yılda bir dışkıda gizli kan aranması da, bağırsak kanseri erken tanısı için çok değerli bir testtir.
5) Her kadın 18 yaşından itibaren yılda bir defa tepeden tırnağa bir dermatolog kontrolünden geçmelidir. Ayrıca her ay bir el aynasıyla deride yeni oluşan benler ya da başka lezyonların varlığı kontrol edilmeli, koltuk altına, ayak tabanları, tırnaklar ve baş derisi kontrol edilmelidir. Şüpheli bir lezyon varsa doktora danışılmalıdır. Cilt kanserlerinin yüzde 4’ü öldürücü bir tür olan melanomdur. Bu bakımdan benlerde renk değişimi, hızlı büyüme, çevresinde yeni benler oluşması, kanama gibi belirtiler ciddiye alınmalıdır.
Tabii sonuç olarak 0bunlar yapıldı diye iş bitti denmemeli, kadın sadece bu organlardan ibaret görülmemeli ve yılda bir kez, doktor kontrolünde yapılacak genel check-up hiçbir zaman ihmal edilmemelidir.
belgesi-1690
