Türkiye'de Borsanın Tarihi - Belgeci.com - Bilgi Paylaştıkça Çoğalır

Türkiye’de Borsanın Tarihi

1854 Kırım savaşı ile başlayan Osmanlı borçları nedeniyle Türkiye’de menkul değerler borsasının kurulması hem kolaylaşmış, hem de hızlanmıştır. Osmanlı borçlanma tahvilleri çıkarılmaya başlandıktan sonra, bunun İstanbul’da bir piyasası oluşmuş ve gayrimüslim bankerler Galata’da bu işle uğraşmaya başlamışlardır. Türkiye’de bir

borsa Kurulması gereği bu dönemde ortaya çıkmış ve Galata Bankerleri kendi ^ıralarında, 1864 yılında bir dernek kurarak bu harekete öncülük etmişlerdir.

1866 yılında Türkiye’den alacaklı olan devletlerin de desteği ile İstanbul’da bir Dersaadet Tahvilat Borsası kurularak çalışmaya başlamış ve borsaya Maliye nezaret’nce bir komiser atanmıştır. Bu borsanın adı 1906 yılında çıkarılan bir nizamname ile Esham ve Tahvilat Borsası’na dönüştürülmüş ve bu kuruluş Cumhuriyet dönemine kadar devam etmiştir

İkinci Meşrutiyet’in ilanına kadar bu borsaya sadece, İstanbul, Selanik ve Beyrut’ta Kurulmuş bulunan yabancı şirketlerin çıkarmış oldukları menkul değerler kayıtlı iken, Meşrutiyetten itibaren yerli şirketlerin menkul kıymetleri kaydolunmaya başlamıştır

Cumhuriyet döneminde, 1922 yılında çıkarılan yeni bir nizamname (tüzük) ile borsada bugünkü sistemin esasını oluşturan hükümler getirilmiştir. 1929 yılında kabul edilen 1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu ve aynı yıl çıkarılan 8172 sayılı nizamname ile mevcut borsa yeniden düzenlenmiş ve İstanbu! Menkul Kıymetler Borsası adı altında çalışmaya başlamıştır. 1938 yılında çıkanları bir kararname ile İstanbul Borsası kapatılarak Ankara’ya taşınmış /e "Kambiyo, Esham ve Tahvilat Borsası" adı ile açılarak çalışmaya başlamıştır. Bu taşınmana sakıncaları anlaşılmış olacak ki, 1941 yılında borsa yeniden İstanbul’a nakledilmiştir.

Cumhuriyet döneminde kurulan borsalarda esham ve tahvilat yanında döviz alım-satımı da işlemler arasında yer almıştır. Ancak Türkiye’de 1931 yılından sonra şiddeti giderek artan kambiyo kontrolü nedeni ile döviz alım-satımı anlamını yitirmiş ve 1959 yılından sonra borsanın döviz alım-satımı ile ilgili rolü bütünüyle kaldırılmıştır.Türkiye’de 1981 yılı Temmuz ayında yayınlanan 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile sermaye piyasası yeniden düzenlenirken Menkul Kıymetler Borsası’na yeni bir şekil ve içerik verilmek istenmiş ve 1929 tarih ve 1447 sayılı Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsaları Kanunu yürürlükten kaldırılmış, bunun yerine 6.10.1983 gün ve K H K/91 sayılı Menkul Kıymetler Borsaları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname getirilmiştir. KHK/91’in yayımı tarihinden bir yıl sonra, 6 Ekim 1984 tarihinde "Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik" yayınlanmıştır. 18.12.1985 tarihinde, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yönetmeliği 18962 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğü girmiştir. Ve nihayet, 26 Aralık 1985 tarihinde borsa resmi bir törenle açılarak, faaliyete başlamıştır Bu olay, SPK’nın IX sayılı tebliği ile resmi gazetede ilan edilmiştir.

BORSA’NIN TARİHÇESİ OSMANLI DÖNEMİ

– 1838 BALTALİMANI TİCARET ANLAŞMASI

– 1839 TANZİMAT HAREKETİ

– 1854 KIRIM SAVAŞI ERTESİ (Galata Bankerleri)

– 1856 ISLAHAT FERMANI (Yabancılara yeni imkanlar ve Bankalar)

– 1864 HAVYAR HAN DA BANKERLER

– 1866 DERSAADET TAHVİLAT BORSASI

– 1873 (Borsa Maliye Bakanlığı’na bağlanıyor.)

– 1881 MUHARREM KARARNAME (Duyun-u umumiye)

– 1906 ESHAM VE TAHVİLAT BORSASI

CUMHURİYET DÖNEMİ

– 1923 EK TÜZÜK (1906 tüzüğüne ek)