Tubüler Fonksiyon Testleri

TUBÜLER FONKSİYON TESTLERİ:

KONSANTRASYON TESTLERİ:

Distal tübüller ve toplayıcı kanallar idrarı konsantre etmede çok önemli göreve sahiptir. Konsantrasyon testleri böbreklerin osmatik işlevi yapıp yapamadığının araştırılmasında kullanılır.

SIVI KISITLAMA TESTİ:

· Testi yapmadan önce sabah ilk idrar dansitesine bakılmalı ve 1020’nin üzerinde bulunduysa test yapılmamalıdır.

· 14-16 saat sıvı alımı kısıtlanır, sonra 1.2 ve 4 saatlik aralarla 3 kez idrar toplanır ve dansitelerine bakılır.

· Normalde 1025 ve üzerinde olması beklenir.

· Böbrek fonksiyonları azaldığı zaman dansite < 1020’nin altına düşer.

VAZOPRESSİN KONSANTRASYON TESTİ:

¨ Mesane boşaltılır ve subkutan 10 Ü vazopressin injeksiyonundan 1-2 saat sonra idrar toplanır.

¨ Su alımı kısıtlanmaz.

¨ Normalde dansite 1020’nin üzerinde çıkmalıdır.

¨ Yorumu sıvı kısıtlama testiyle aynıdır.

¨ Bu 2 test Psikojenik, hipotalamo-hipofizer veya böbrek nedenli poliürileri ayırmak için yapılır.

¨ Psikojenik poliüriler hem sıvı kısıtlamasına hem de Vazopressin testine cevap verirler.

¨ Hipotalamo-hipofizer yani ADH eksikliği (Diabetes insipidus) bulunan poliürik hastalar sıvı kısıtlamasına cevap vermez fakat Vazopressin testine cevap verirler.

¨ Kronik böbrek hastalarında bu testlerin yapılmasına gerek yoktur.

OSMOLALİTE ÖLÇÜMÜ:

v Osmolalite; solüsyondaki erimiş partiküllerin sayısının bir ölçüsüdür. Yetişkin bir insanın 24 saatlik idrar osmolalitesi 50-1200 mOsm/kg’dır. Spot idrarda ise bu değer 300-900 mOsm/kg’dır.

v Osmolaliteyi etkileyen ana osmotik maddeler; NaCl, glukoz ve üre’dir. Buna göre osmolalite şu formülle hesaplanabilir:

v Su kısıtlamasında idrar osmolalitesinin ölçülmesi azalmış böbrek fonksiyonlarında doğru ve duyarlı bir testtir.

v 3 gün hasta yüksek protein diyetine alınır, testten önceki gece su verilmez, sabah 06.00’da mesane boşaltılır, saat 08.00’de test için idrar toplanır.

v Normalde osmolalitenin 800 mOsm/kg üzerinde olması beklenir.

v Böbrek konsantrasyon yeteneğinde minimal bozuklukta; osmolalite 600-800 mOsm/kg,

v Orta derecede bozuklukta; 400-600 mOsm/kg,

v Ağır bozuklukta ise; 400 mOsm/kg’ın altında bulunur.

Glukoz Üre N

mOsm/kg= 1.86 (Na mmol/L) +————- + ————- + 9

18 2.8

DANSİTE ÖLÇÜMÜ:

Ø Dansite; bir solüsyonun kütlesinin eşit hacimdeki su kütlesine oranıdır. Normal bir idrarın dansitesine en fazla üre, NaCl, sülfat ve fosfatlar katkıda bulunur. Normal değeri 1015-1025’dir. Glukozüri ve proteinüri durumlarında artar.

Ø İdrar dansitesi refraktometre, idrar stiribi ve ürinometre ile ölçülür. Refraktometre; refraktif indeks ile ölçüm yapar. Bu; ışığın havadaki hızı ile idrardaki hızı arasındaki orandır. Bu oran idrarda erimiş partiküllerin sayısıyla ilişkilidir.

İDRAR OSMOLALİTESİ / SERUM OSMOLALİTESİ ORANI:

² Normal şartlarda idrar/serum osmolalitesi oranı 1.0 – 3.0 civarındadır.

² Sıvı kısıtlaması yapıldığında bu oran 3.0 veya daha üzerine çıkar ve 4.7’ye kadar ulaşabilir.

² Renal tübüler hasarı olan hastalarda beklenen bu oran düşer.

² Diabetes insipidusda bu oran 0.2 – 0.7 arasındadır.

İDRAR

mOsm/kgsu

Böbreğin dilüsyon ve konsantrasyon limitleri

Spot idrar

12 saatlik sıvı kısıtlamasından sonraki maksimum kons.

50 – 1200

300 – 900

850 – 1200

SERUM

Referans aralık

278 – 298

İDRAR OSM / SERUM OSM

Spot idrar

12 saatlik sıvı kısıtlamasından sonra

1.0 – 3.0

3.0 – 4.7

İDRAR DİLÜSYON TESTİ:

v Kahvaltı yapılmaz, 30-45 dk içinde 1500 ml su içilir ve 4 saat boyunca saat başı idrar toplanır.

v Normalde beklenen idrar miktarı alınan miktarın %80’idir.(1200 ml) .

v Dansite en az bir örnekte 1003’tür.

v Böbrek fonksiyonları azaldığı zaman idrar miktarı azalır, dansite 1010’un altına düşmeyebilir.

v Dilüsyon yeteneğinin kaybı, konsantrasyon yeteneğinden sonra olur.

AMONYUM KLORÜR TESTİ:

§ Distal renal tübüler asidoz tanısında kullanılır.

§ Bir gecelik açlıktan sonra alınan idrarın pH’sı 5.5’in üzerindeyse, hastaya 100 mg/kg amonyum klorür verilir.

§ 8 saat boyunca saat başı idrar toplanır ve pH ölçümü yapılır.

§ Normal insanlarda en az bir örnekte idrar pH’sı 5.5’in altına düşer.

§ Renal tübüler asidozlu hastalarda genelde pH 6.5’un altına inmez.

FRAKSİYONEL BİKARBONAT ATILIMI:

° Proksimal renal tübüler asidozlu hastaların tanısında faydalı olabilir.

° Plazma ve idrar örnekleri toplanır ve bunların kreatinin ve bikarbonat ölçümleri yapılır.

° Daha sonra aşağıdaki formüle göre fraksiyonel bikarbonat atılımı hesaplanır.

%Plazma_HCO3 x İdrar_kreat

%F_HCO3= ———————————— x 100

%İdrar_HCO3 x Plazma_kreat

° Proksimal renal tübüler asidozlu hastalarda FBA %10-15’in üzerindeyken, bu oran normal kişilerde %10’un altındadır.

FRAKSİYONEL Na ATILIMI:

v Böbreğin Na tutma yeteneğini ve süzülerek idrara geçen Na yüzdesini gösterir.

v Prerenal azotemi ile oligürili akut tübüler nekrozu en iyi ayırt eden testtir.

İdrar_Na x Plazma_kreat

%F_Na = ——————————– x 100

Plazma_Nax İdrar_kreat

İDRAR AMİNOASİT TAYİNİ:

Tübül hasarlarında aminoasit emilimi bozulur. Aminoasitlerin tayini ince tabaka kromatografi ile veya HPLC ile yapılır.

TÜBÜLER FOSFAT REABSORBSİYONU:

ü 3 gün diyetle orta miktarda kalsiyum ve fosfat alındıktan sonra, açlık kanında ve 4 saatlik idrarda fosfor ve kreatinin TRP’yi hesaplamak için ölçülür.

İdrar_fosforx Serum_kreat

TRP = ( 1 – ——————————–) x100

Serum_fosfor x İdrar_kreat

ü Normal diyette TRP > %78 , düşük fosfatlı diyette (430 mg/gün) daha yüksektir.

ü Hiperparatiroidizmde; normal diyette TRP< %74 , düşük fosfatlıda ise > %85’dir.

TAM İDRAR ANALİZİ

FİZİKSEL

MUAYENE

Renk Dansite

Berraklık Hacim

Koku

KİMYASAL MUAYENE