Pîrî Reis

Pîrî Reis (1465-1554) Gelibolu’da doğmuştur. Amcası Kemal Reis ile
daha çocuk denecek yaşta denizlere açılan Pîrî Reis iki Dünya haritası
ile Kitâb-ı Bahriye (Denizcilik Kitabı) adlı yapıtın sahibidir.

Birinci Dünya Haritası: 1929 yılında Topkapı Sarayı’nda Güney Batı
Avrupa, Batı Afrika, Güney Doğu ve Orta Amerika kıyılarını gösteren
bir harita parçası bulundu. Üzerindeki notlar okunduğunda, bu
haritanın Piri Reis’in 1513 yılında çizdiği ve 1517’de Mısır’da Sultan
Selim’e (1512-1520) sunduğu haritanın bir parçası olduğu anlaşıldı.
Parşömen üzerine çizilmiş olan bu haritada dağlar, nehirler,
denizlerdeki taşlık yerler, kumlu sığ yerler ve görülmeyen kayalık
yerler gösterilmiş, bölgelere ilişkin notlar düşülmüş, özellik
gösteren bitki ve hayvan resimleri verilmiştir. Bu notların en ilgi
çekeni Amerika’nın keşfine ve kıyılarına ilişkin verilen bilgilerdir.
Enlem boylam çizgileri yoktur. Mesafeler kuzey ve güneydeki iki pusula
gülüyle ve milleri gösteren ölçek yardımıyla hesap edilmiştir.

Pîrî Reis bu haritayı yaparken 33 haritadan yararlandığını söyler.
Ancak bunların 20’sinin kaynağı belli değildir. 8’i İslâm Dünyası
coğrafyacılarının haritaları, 4’ü Portekizlilerin çizdiği haritalar,
biri de Colomb’un haritasıdır.

15. yüzyılın sonlarında, Avrupa ülkelerinin zenginliği deniz
ticaretine dayanıyordu. Deniz yollarını ellerinde tutan ülkeler,
başkalarının bilmedikleri deniz yollarını bilenler, Avrupa’nın en
zengin ülkesi olma şansına sahiptiler. Bu nedenle Colomb ve diğer
önemli seyyahların haritaları saklanmış ve kopya edilmelerine izin
verilmemişti. Colomb’un çizdiği ilk Amerika haritası bugün kayıptır.

Pîrî Reis’in Portekizlilerle yaptığı bir savaşta bu haritayı ele
geçirmiş olabileceği düşünülmektedir. Böylece Pîrî Reis’in bu
haritası, bugün elde bulunan ve Amerika’nın ilk haritasından
yararlanılarak çizilen tek harita olma özelliğini taşımaktadır ve çok
mükemmeldir.

İkinci Dünya Haritası: Pîrî Reis bundan 15 yıl sonra yine bir Dünya
haritası çizmiştir. Bugün elimizde bulunan parçası Grönland, Kuzey ve
Orta Amerika sahillerini gösteren kısmıdır. Pîrî Reis 15 yıl
içerisindeki bütün keşifleri izlemiş, önceki haritasında bulunan
hataları düzeltmiş ve boş bıraktığı yerleri tamamlamıştır.

Pîrî Reis, Kitâb-ı Bahriye’de ise Akdeniz, Kızıldeniz, Hint Okyanusu
ve Çin deniziyle ilgili çok ayrıntılı bilgi vermiş ve böylece
denizcilerin yanlarına hiçbir rehber almadan açık denizlerde seyahat
etmelerini sağlamaya
Kaynak: WİKİPEDİA
belgesi-2137