Kreatinin Ölçümü

KREATİNİN ÖLÇÜMÜ:

§ Her gün kastaki bir miktar (yaklaşık % 1-2) serbest kreatin, spontan ve geri dönüşümsüz olarak anhidridi olan kreatinine dönüşür

§ Kreatinin, glomerüllerden serbestçe filtre olur.

§ Kreatinin, renal tübüllerden önemsenmeyecek derecede geri emilir.

§ Renal proksimal tübüllerden sekresyonu %7-10 civarındadır.

§ Ancak plazma kreatinin düzeylerinin artmasıyla küçük olan kreatinin sekresyonu belirgin şekilde artar.

§ Günlük üretilen kreatinin miktarı kas kitlesiyle ilişkilidir ve günden güne önemli değişiklik göstermez.

§ Hiç bir böbrek problemi olmayan bireylerde, kreatinin atılımı ile kreatinin üretimi birbirine eşittir. Böbrek patolojisi söz konusu olduğunda ise atılan miktarda azalma olur ve plazma kreatinin konsantrasyonu yükselir.

§ GFR ‘de olması muhtemel değişiklikler kreatinin klerensine nazaran daha basit bir test olan plazma kreatinin ölçümü ile kontrol edilebilir.

§ GFR ve plazma kreatinin düzeyleri arasında sıkı bir ilişki bulunmasına rağmen plazma kreatinin düzeyleri, ani GFR değişimlerine uyum sağlayamaz.

§ Akut renal yetmezlikte GFR’de 120 ml/dk’dan 12 ml/dk’ya varan ani düşüşe rağmen, kreatininin tübüler atılımının artması nedeniyle plazma kreatininin düzeylerinde beklenen değişiklik izlenmeyebilir.

§ Plazma kreatinin düzeyleri zamanla yavaş bir artış göstererek, 7-10 gün sonra 10 mg/dl düzeyinde sabitleşir ve bu değerde kalır.

§ Kronik renal yetmezlikli bir hastanın serum kreatinin seviyesi 10 mg/dl’yi aşan değerlere ulaşmasına rağmen, akut renal yetmezlikte olan hastalarda 4 ile 6 mg/dl seviyelerindedir.

§ Erkeklerde günlük kreatinin atımı genel olarak 14–26 mg/kg, kadınlarda 11–20 mg/kg’dır.

§ Normal kreatinin değerleri yetişkin erkekte 0.8-1.3 mg/dl, kadında 0.6-1 mg/dl arasında değişir.

SERUM KREATİNİN ARTTIĞI DURUMLAR:

Ø Diyetle aşırı kırmızı et alımı

Ø Kas hastalıkları

Ø Prerenal azotemi: (Renal kan akımının azaldığı durumlar)

Konjestif kalp yetmezliği

Su ve tuz kaybı ( kusma, diyare, diürez, terleme)

Şok
Ø Postrenal azotemi: (Üriner yol tıkanıklıkları, BUN / Kreatinin oranı 10:1’in üzerindedir.)

Ø Bozulmuş böbrek fonksiyonları (Serum kreatinin değeri,böbrek hastalığını göstermesi açısından BUN’dan daha spesifik ve duyarlıdır. BUN ve kreatinin eş zamanlı tayini daha fazla bilgi verir.)
ÜRE ÖLÇÜMÜ:

v GFR’deki değişiklikler üre konsantrasyonunun ölçümü ile saptanabilir.

v Kreatinin gibi üre de esasen glomerüllerden atılır ve kan konsantrasyonları GFR ile ters orantılı olarak değişiklik gösterir.

v Üre, protein sentezi için kullanılmayan aminoasitlerin karaciğerdeki metabolizması sonucunda veya aminoasit deaminasyonu sonucu ortaya çıkan amonyaktan üre siklusunun hepatik enzimleri tarafından üretilir.

v Karaciğerde aminoasit metabolizması arttıkça üre üretimi artar.

v Bu yüzden üre üretimi sabit değildir. (Hepatik metabolizma; yüksek proteinli diyet, travma, gastrointestinal kanama, kortikosteroid uygulanmasına bağlı artmış doku yıkımı gibi nedenlerden dolayı da artabilir.)

v Filtre olan ürenin yaklaşık % 40-50’si tübüllerden geri emilir. Geri emilme işlemi pasiftir, sodyum ve su absorsiyonu ile ilişkilidir.

v Genel olarak plazma kreatinin/BUN oranı 1:10-20’dir. Bu oranın 1:20’yi aştığı durumlarda üre üretimini arttıran veya dolaşımdaki sıvı volümünü azaltan bir durumdan şüphelenilmelidir.

v Sonuç olarak; üretim ve atılımındaki değişkenliklerden dolayı plazma üre düzeyinin ölçümü, GFR’nin yeteri kadar hassas bir göstergesi değildir.
SERUM ÜRE NİTROJENİN (BUN) ARTTIĞI DURUMLAR:

Böbrek fonksiyonlarında bozulma
Prerenal azotemi: (Renal kan akımının azaldığı durumlar)

Konjestif kalp yetmezliği

Su ve tuz kaybı ( kusma, diyare, diürez, terleme)

Şok

Postrenal azotemi: (Üriner yol tıkanıklıkları, BUN / Kreatinin oranı 10:1’in üzerindedir.)
Artan protein katabolizması (serum kreatinin düzeyi normaldir.)

BUN / KREATİNİN ORANI:

Normal değeri sağlıklı bir insanda10:1 ile 20:1 arasındadır.

Azaldığı Durumlar

· Akut tübüler nekroz

· Düşük protein alımı

· Aşırı diare ve kusma

· Açlık

· Şiddetli karaciğer hastalığı

· Renal diyaliz
Arttığı Durumlar (Normal Kreatinin)

· Dehidratasyon

· Aşırı proteinli diyet

· Artmış protein katabolizması

· Kortizol tedavisi

· Böbrek kanlanmasının bozulması (Konj. kalp yet., Şok vs)
Arttığı Durumlar (Yüksek Kreatinin)

· Obstruktif üropati (Nefrolitiyazis, Prostat, Tümör vs)

Normal Oran (Yüksek Kreatinin ve Üre)

· Son dönem böbrek yetmezliği

· Akut böbrek yetmezliği

· Glomerüler hastalıklar (Akut nefritik send., Nefrotik send., Kr. Glomerülonefrit)

· Tübüler hastalıklar (Akut piyelonefrit)

RENAL KAN AKIMI

² Renal kan akımı, kardiyak output’un %25’i kadardır.

² Bu da GFR’den bağımsız olarak düzenlenir.

² Bu sebeple renal kan akımının doğrudan ölçümü, renal fonksiyon için ek bir değerlendirme sağlar.

² Klinikte çok sık kullanılmamasına rağmen, renal kan akımı p-aminohippurat (PAH) klerensi kullanılarak ölçülebilir.

² Böbrekten bir seferlik pasajında PAH, glomerüler filtrasyon ve tübüler sekresyonun birlikte kombinasyonu ile tamama yakını atılır .

² Böylece bu molekülün eliminasyonu, böbrekten geçen kan akımına yaklaşır.

² Bu özelliklerinden dolayı PAH, renal kan akımı veya efektif renal plazma akımının tespitinde bir yaklaşım olarak düşünülebilir.

² ^99mTc-DTPA (^99mTc-dietilentriamin pentaasetik asit) gibi bir radyoaktif işaretli molekül enjeksiyonundan sonra görüntülü kameralar kullanılarak her bir böbreğe geçen izotop izlenebilir.

² Her bir böbrekteki izotopun yoğunluğu ve dağılımı, her bir organ fonksiyonunun değerlendirilmesinde ve farklı renal fonksiyonlar hakkında bilgi sağlamaktadır.

² Ayrıca her bir böbrekten temizlenen radyoaktif işaretli maddenin temizlenme oranı ölçülerek, ek bilgiler kazanılabilir.

RENAL ARTER TONUSUNU VE RENAL KAN AKIMINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER

	Etki Yeri		Etki yeri
Faktör	Afferent	Efferent	RBF	GFR
Adenozin Anjiotensin II Epinefrin/norepinefrin Antidiüretik hormon(ADH) Endotelin Lökotrienler Tromboksan A₂ Prostaglandinler(PGE₂, PGI₂) Nitrik oksit Atrial natriüretik faktör(ANP) Dopamin	Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Dilatasyon Dilatasyon Dilatasyon ——-	Dilatasyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Dilatasyon Dilatasyon Konstrüksiyon Dilatasyon	N N N NE NE NE NE NE N N N	N NE N N NE N NE N NE N NE N NE NE N N P N
NE: İhmal edilir N: Negatif P: Pozitif RBF: Renal kan akımı