Kooperatif Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?

1-Kooperatifin bölgesel bir üst birliğe üye olup olmadığına bakın. Çünkü bu sistemde gelişmiş bir denetim mekanizması bulunur. .

2-Kooperatif arsasının kooperatif adına tapulu ya da tahsis belgeli olup olmadığına bakmalısınız.

3-Kooperatife ait arsanın imar durumunu inceleyin, imarı yoksa üye olmayın.

4-Bir kooperatife üye olduktan sonra işlerin nasıl yürütüldüğünü takip etmek için

yılda bir yapılan genel kurul toplantılarına düzenli olarak katılın.

5-Kooperatif aidatlarını elden vermek yerine banka hesabına yatırın. Dekontları

saklayın.

6-Yönetimde bulunan kişilerin yakın evrelerine ucuz devir gibi yollarla çıkar

sağlayabileceklerini düşünerek uyanık olmanızda da ayrıca fayda var.

b)KOOPERATİF ORTAKLARI İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

1A- KOOPERATİFE NASIL ORTAK OLUNUR?

1. Kooperatife ortak olma yolları

– Bir kooperatif kurarak ortak olma

– Daha önce kurulmuş olan bir kooperatife sonradan ortak olma

– Kooperatif ortaklarından birinin ortaklık payını devralmak suretiyle ortak olma

– Miras yoluyla ortak olma

-Taşınmaz mal veya işletme karşılığı ortak olma

2. Kooperatif ortaklığına girme şartları

– Medeni hakları kullanma yeterliliğine sahip olmak,

– Yazılı olarak kooperatif yönetim kuruluna başvurmak,

– Varsa şahsi sorumluluk ve ek ödemeleri yazılı olarak kabul etmek,

– Gerekli sermaye payını taahhüt etmek ve dörtte birini peşin ödemek,

– Ana sözleşmelerle getirilen diğer şartları taşımak.

3. Kooperatiflerle ilgili bazı hususlar

– Kooperatiflerde yedek ortaklık yoktur.

– Yapı kooperatiflerinde konut, işyeri ve ortak sayısının genel kurulca belirlenmesi zorunludur

– Sonradan ortaklığa kabul edileceklerden bir fark alınması, mevcut ana sözleşmelere göre genel kurul kararı ile mümkün olabilmektedir. Bu konuda yönetim kurulu yetkili değildir.

4. Ortak olurken dikkat edilecek bazı hususlar

Bir kooperatife ortak olurken;

– Sözlere, ilanlara kesinlikle inanılmamalıdır.

– Ödemeler kooperatif adına bankada açılmış olan hesaplara yatırılmalı ya da

kooperatif yetkililerine, kooperatif kaşesini ve ilgililerin imzasını taşıyan makbuz

karşılığı yapılmalı.

– Kooperatifin mevcut ortaklarının ekonomik, kültürel ve sosyal durumları iyi

araştırılmalı.

– Arsanın tapu devri ya da tapuya şerh verdirilecek bir satış vaadi sözleşmesi ile

alınıp alınmadığına bu arsanın kooperatifin amacına uygun olup olmadığına

bakılmalıdır

– Ortak sayısının, belirlenen konut/işyeri sayısından fazla olup olmadığı

araştırılmalıdır

– inşaat ruhsatının alınıp alınmadığı sorulmalı, inşaat seviyesi, arsa alımı ve

inşaata yapılan harcamalar ile toplanan paraların mukayesesi yapılmalıdır.

– Ortaklık devralınacak şahsın, gerçekten ve halen o kooperatifin ortağı olup

olmadığı, kooperatife borcunun bulunup bulunmadığı araştırılmalı.

– Ödenen aidat ve günün fiyat artışları da dikkate alınarak, inşaatın ne kadar

sürede bitirilebileceği hususunda bir fikir edinilebilmelidir.

2A – ORTAKLARIN HAKLARI NELERDİR?

– Ortaklık hakları ortaklık senedi ile temsil olunur

– Ortaklar, Kooperatifler Kanununun kabul ettiği esaslar dahilinde hak ve

vecibelerde eşittirler

A) ORTAKLARIN BİREYSEL HAKLARI

– Ortaklıktan çıkma hakkı

Her ortağın çıkma hakkı vardır

Ortaklıktan çıkma hakkının kullanılması, anasözleşmeyle en çok 5 yıl için sınırlandırılabilir. Ortağın hiç bir suretle kooperatiften çıkamayacağına dair şartlar hükümsüzdür

Çıkış, ancak bir hesap yılı sonu için ve en az 6 ay önceden haber verilerek yapılır.

Yönetim kurulu, bir ortağın kooperatiften istifasını kabulden kaçınacak olursa, ortak çıkma dileğini noter aracılığı ile kooperatife bildirir. Bildiri tarihinden itibaren çıkma gerçekleşir

– Ortaklık payını devir hakkı

Ortaklık payları devredilebilir. Yönetim kurulu, ortaklığı devralan kişinin ortaklık niteliklerini taşıması halinde, bu kişiyi ortaklığa kabul eder. Ana sözleşmede gösterilecek şartlarla ölen ortağın mirasçılarının kooperatifte ortak olarak kalmaları sağlanabilir

– Çıkarılma kararına karşı genel kurula itiraz veya mahkemeye dava açma hakkı

Kendisine çıkarılma kararı tebliğ edilen ortağın, bu yazıyı aldığı tarihten itibaren üç ay içinde mahkemeye itiraz davası açma veya genel kurula itiraz etme hakkı vardır

– Bilgi edinme ve örnek isteme hakkı

Yönetim ve denetim kurulu yıllık çalışma raporları ile bilançosunu talep eden ortaklara bilanço ve gelir gider farkı hesaplarının birer suretinin verilmesi mecburidir.

Ortakların bilgi edinme hakkı bertaraf edilemez veya sınırlandırılamaz

– Ticari defterleri ve belgeleri inceleme hakkı

Kooperatifin ticari defterleri ve haberleşme ile ilgili hususların incelenmesi, genel kurulun açık bir izni veya yönetim kurulunun kararı ile mümkündür

– Genel kurula katılma, seçme ve seçilme hakkı

Üç ay evvel ortak olmayanlar hariç her ortak genel kurula katılma hakkına sahiptir.

Genel kurula katılma hakkına sahip olan bir ortak, aynı zamanda genel kuruldaki görüşmelere katılmak, bu görüşmeler sırasında düşüncelerini açıklamak, sorular sormak, görüşülen konular hakkında müştereken veya münferiden önerge vermek ve oyunu kullanmak, seçmek, seçilmek gibi haklara da sahip olmaktadır.

Yönetim ve denetim kurulu üyeliği ile tasfiye kurulu üyeliğine seçilebilmek için getirilen özel hükümler saklıdır

-Olumlu gelir gider farkından pay alma hakkı

Tüketim, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama vb. Kooperatiflerinin anasözleşmelerinde olumlu gelir gider farkının (kârın) ortaklar arasında bölüşülmesi öngörülmüş ise bu bölünme ortakların kooperatifle yapmış oldukları işlemleri oranında yapılır

-Genel kurulda oy kullanma hakkı

Genel Kurulda her ortak yalnız bir oya sahiptir

Kooperatif işlerinin görülmesine katılmış olanlar Yönetim Kurulunun ibrasına ait kararlarda oylamaya katılamazlar. Ancak, denetçilerin ibrasında oy kullanabilirler.

Ortaklardan hiçbiri kendisi veya karı ve kocası yahut usul ve füruu ile kooperatif arasında şahsi bir işe veya davaya dair olan görüşmelerde oy hakkını kullanamaz

-Genel kurulda temsil hakkı

Ana sözleşmede açıklama bulunduğu takdirde, bir ortak yazı ile izin vermek suretiyle genel kurul toplantısında oyunu ancak başka bir ortağa kullandırabilir. Bir ortak genel kurulda birden fazla ortağı temsil edemez. Ortak sayısı 1.000’in üstünde olan kooperatiflerde anasözleşme ile her ortağın en çok 9 olmak üzere birden fazla ortağı temsil edebileceği öngörülebilir. Eş ve birinci derecede akrabalar için temsilde ortaklık şartı aranmaz

-Genel kurul kararları aleyhine dava açma hakkı

a) Genel kurul toplantısında hazır ortaklardan alınan kararlara aykırı kalarak tutanağa geçirten veya oyunu kullanmasına haksız olarak izin verilmeyen ortaklar kanuna, anasözleşme hükümlerine ve iyi niyet esaslarına aykırı olduğu iddiası ile genel kurul kararları aleyhine, toplantıyı izleyen günden başlamak üzere bir ay içinde, kooperatif merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeye başvurup iptal davası açabilirler

b) Genel kurul toplantısında hazır bulunsun ya da bulunmasın;

1- Toplantıya çağrının usulü dahilinde yapılmadığını,

2-Gündemin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini,

3-Genel kurul toplantısına katılmaya yetkili olmayan kimselerin karara katılmış bulunduklarını,

iddia eden ortakların da dava açma hakları bulunmaktadır.

-Denetçilerin dikkatini çekme ve açıklama yapılmasını isteme hakkı

Ortaklar gerekli gördükleri hususlarda denetçilerin açıklama yapılmasını istemeye yetkilidir

-Tasfiye artığından pay alma hakkı

Anasözleşmelerde, kooperatif borçlarının ve ortak pay bedellerinin ödenmesinden sonra, kalan miktarın dağılma anında kayıtlı ortaklar veya hukuki halefleri arasında ödenmiş sermayeleri ile orantılı olarak dağıtılacağı yönünde hükümlere yer verilmiştir

B) TOPLU KULLANILABİLECEK HAKLAR

Genel kurulu toplantıya çağırma hakkı

Dört ortaktan az olmamak kaydıyla ortak sayısının en az onda birinin isteği üzerine genel kurul toplantıya çağrılır.

Yönetim Kurulu bu isteği en az on gün içinde yerine getirmediği takdirde, istek sahiplerinin müracaatı üzerine ilğili Bakanlık tarafından da genel kurul toplantıya çağrılabilir.

Gündeme madde ilavesini isteme hakkı

Kooperatifler Kanununun göre, dört ortaktan az olmamak üzere, ortakların en az onda biri tarafından, genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılı olarak bildirilecek hususların gündeme konulması zorunludur.

Kooperatife kayıtlı ortakların en az onda birinin, genel kurul sırasında gündem maddelerinin görüşülmesine geçilmeden önce (divanın seçimini takiben) yazılı teklifte bulunmaları halinde;

– Hesap tetkik komisyonunun seçilmesi,

– Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması,

– Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması,

– Genel kurulun yeni bir toplantıya çağırılması,

– Kanun, ana sözleşme ve iyi niyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali,

– Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi,

ile ilgili hususların da genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınması mümkündür

Sermaye (ortaklık) payı hakkı

Kooperatife giren her şahıstan en az bir ortaklık payı alınması gerekir. Anasözleşme, en yüksek had tespit ederek bir ortak tarafından bu had dahilinde birden fazla pay alınmasına cevaz verebilir

Mevcut duruma göre bir ortaklık payının değeri 100.000 lira olup, bir ortakça alınabilecek en çok pay adedi ise 5.000’dir.

Aidat ödeme yükümlülüğü

Yapı Kooperatiflerinde ortaklar, taahhüt ve tediye ettikleri ortaklık payı bedelleri dışında, kooperatif amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlamak üzere genel kurulca belirlenen miktardaki gider taksitlerini ve bunların gecikme bedellerini ödemek zorundadırlar.

Sır saklama yükümlülüğü ve ceza

Ortak öğrenmiş olduğu kooperatife ait sırlarını, sonradan ortaklık hakkını kaybetmiş olsa dahi gizli tutmak zorundadır. uymayan ortak meydana gelecek zararlardan kooperatife karşı sorumlu olduğu gibi kooperatifin şikayeti üzerine bir yıla kadar hapis veya ağır para cezasiyle veya her ikisiyle birlikte cezalandırılır

Ortakların sorumluluğu

1. Sınırsız sorumluluk

Anasözleşme, kooperatifin varlığı borçlarını karşılamaya yetmediği hallerde, ortaklarının da şahsen ve sınırsız olarak sorumlu tutulacaklarını hüküm altına alabilir

2. Sınırlı sorumluluk

Anasözleşmeye, kooperatif borçları için her ortağın kendi payından fazla olarak şahsen ve belirli bir miktara kadar kooperatiften sonra sorumlu olacakları hususunda bir hüküm konabilir

Ortağın şahsi alacaklılarının durumu

Bir ortağın şahsi alacaklıları, ancak;

– Ortağa ait faizi,

– Gelir gider farklarından hissesine düşen miktarı,

– Kooperatifin dağılmasında ona ödenecek payı,

haczettirebilirler

Ödemelerini geciktiren ortaklardan faiz alınabileceği, ancak bileşik faiz yürütülemeyeceği

Sermaye koyma borcunu zamanında yerine getirmeyen ortak, ihtara gerek kalmaksızın temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür. Ayrıca, ortaklar temerrüt halinde cezai şart ödemeye de mecbur tutulabilirler

aidat ödeme borcunu yerine getirmeyen ortaklardan, genel kurulca belirlenen oranda faiz istenebilir.

aidat ödemelerini geciktiren ortaklara yürütülen gecikme faizlerinin ana borca eklenerek tekrar bileşik faiz yürütülmesi de söz konusu değildir.

3A – ORTAKLIKTAN ÇIKARILMA ESASLARI VE İTİRAZ YOLLARI

1. Genel olarak ortaklık sıfatının kaybedilmesi

Bir ortağın ortaklık sıfatı genel olarak;

– Çıkma hakkını kullanarak

– Ölümü ile

– Ortaklık payını devretmesiyle

– Ortaklık sıfatı bir görev veya hizmetin yerine getirilmesine bağlı ise, bu görev veya hizmetin sona ermesiyle

– Anasözleşmede gösterilen sebeplerle ortaklıktan çıkarılmasıyla

– Parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu sona erer.

2. Ortaklıktan çıkarılma (ihraç) esasları

Kooperatif ortaklığından çıkarılmayı gerektiren sebepler ana sözleşmede açıkça gösterilir. Ortaklar anasözleşmede açıkça gösterilmeyen sebeplerle ortaklıktan çıkarılamazlar.

Ortaklıktan çıkarılmaya yönetim kurulunun teklifi ile genel kurulca karar verilir. Anasözleşme, çıkarılan ortağın genel kurula başvurma hakkı saklı kalmak üzere, bu hususta yönetim kurulunu da yetkili kılabilir. Uygulamadaki anasözleşmelere göre, ortaklıktan çıkarma yetkisi yönetim kuruluna aittir.

Çıkarılma kararının onaylı örneğinin on gün içinde notere tevdi edilmesi gerekir. Bu ortak tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz davası açabilir. Ortak, üç aylık süre içinde genel kurula da itiraz edebilir. Bu itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere, yönetim kuruluna noter aracılığı ile tebliğ ettirilecek bir yazı ile yapılır. Genel kurula itiraz edildiği takdirde, yönetim kurulunun çıkarma kararı aleyhine itiraz davası açılamaz. İtiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karşı itiraz davası hakkı saklıdır.

Üç aylık süre içinde, genel kurula veya mahkemeye başvurmak suretiyle itiraz edilmeyen çıkarılma kararları kesinleşir

3. Parasal yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeni ile ortaklıktan çıkarılma

yapı kooperatiflerinde en çok rastlanan ortaklıktan çıkarma nedeni, ortağın parasal yükümlülüklerini yerine getirmemesidir.

parasal yükümlülüklerini otuz gün geciktirmeleri üzerine, yönetim kurulunca noter aracılığı ile yapılacak ihtarı takip eden on gün içinde bu yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere aynı kurulca ikinci ihtar yapılır. İkinci ihtarı takip eden bir ay içerisinde de yükümlülüklerini yerine getirmeyenler ortaklıktan çıkarılır

4. Konut Yapı Kooperatifi Örnek Anasözleşmesine göre diğer ortaklıktan çıkarılma

sebepleri

– Ortaklık şartlarını kaybetmek,

– Kur’a çekimi sonunda kendilerine düşen konutları kabul etmemek,

– Tapuda kendi adlarına tescilden önce konutlarında yaptıkları tahribat veya tadilatı yazılı ihtara rağmen düzeltmemek,

– Kooperatifin para, mal ve belgeleri üzerinde işledikleri suçlardan dolayı mahkum olmak,

ortaklıktan çıkarılma sebebidir.

5. Çıkarılma kararına karşı genel kurul nezdinde itiraz eden veya mahkemede itiraz davası açan ortağın hukuki durumu

Haklarındaki çıkarma kararı kesinleşmeyen ortakların yerine yeni ortak alınamaz. Bunların ortaklık hak ve yükümlülükleri çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar devam eder

4A ÇIKAN VE ÇIKARILAN ORTAKLARLA HESAPLAŞMA SÜRESİ ve YÜKÜMLÜLÜK

1. İade edilecek haklar, hesabı ve zamanı

Kooperatifin mevcudiyetini tehlikeye düşürecek nitelikteki iade ve ödemeler, anasözleşmede daha kısa bir süre tespit edilmiş olsa bile genel kurulca üç yılı aşmamak üzere geciktirilebilir. Bu durumda kooperatifin muhik bir tazminat isteme hakkı saklıdır. Çıkan veya çıkarılan ortaklar ile mirasçılarının alacak ve hakları bunları isteyebilecekleri günden başlayarak beş yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

Çıkan, çıkarılan ortağın sermaye veya mevduatından kısmen veya tamamen yoksun kalacağı hakkındaki şartlar hükümsüzdür

2. Yapı Kooperatiflerinde çıkan veya çıkarılan ortaklarla hesaplaşma

yapı kooperatifi devir dışında bir nedenle ortaklığı sona erenlerin sermaye ve diğer alacakları, o yıl bilançosuna göre hesaplanarak, bilanço tarihinden itibaren bir ay içinde geri verilir. Ancak ortaklığı sona erenlerin yerine yeni ortak alınması halinde eski ortağın ödediği sermaye ve diğer alacakları derhal geri verilir.

3. Ortak, alacak ve haklarının cari fiyat veya döviz kuru üzerinden değerlendirilmesini veya faiz verilmesini talep edemez.

Kooperatiften çıkan ya da çıkarılan ortağın, kooperatife yapmış olduğu ödemelerini cari fiyat veya döviz kuru üzerinden değerlendirilip, hesaplanıp iadesini istemesi söz konusu değildir.

Ancak, genel kurul kararıyla ödemeler yabancı para cinsinden yapılmışsa, çıkan ya da çıkarılan ortaklara iadelerin de aynı para cinsinden yapılması gerekir

belgesi-1971