115 Belge Savaşlar Sayfa 11 / 12

Entrika ve ahlâkî çöküntü Levantinelerin hayatını mahvediyor. En güzel günlerini yaşadıklarını sanan Rumlar ise çok hareketli. Bunlar Akdeniz’in bütün milletleriyle kaynaşabilmekte ve onların kötü huy ve âdetlerine de alışabilmekteler. Rus entrikası, Asyalıların dalavereleri, Müttefik kamplarının oyunları, Almanların yıkıcı propagandası, İtalyanların manevraları, Arapların dalavereleri, Panislâmizm, Pantürkizm, Panturanizm cereyanları ve Mısır’dan İran ve Hindistan’a kadar daha niceleri……

Rüzgâr güneyden estiği sürece ve mavi rengin ufukta yerleştiği günlerde İstanbul’da iyimserlik hüküm sürmüştü. Hayalleri canlandıran güneş, harabeleri ve yıkık sarayları da onarılmış gibi gösteriyordu. Ama her şeye rağmen insanlarda ve eşyada bir çeşit endişe seziliyordu. Bu endişe daha çok üzerinize çevrilen bakışlarda, Doğu’ya hiç yakışmayan bu düşünceli tavırlarda göze çarpıyor. Türk iyimserliği artık gülmeyi…

Böylece İstanbul bir kere daha iştahlarla kinlerin üzerine çevrildiğine şahit oldu. Birbirine zıt siyasî akımlar orada birbirleriyle çarpıştı. Avrupa orada Asya’ya meydan okudu. Bununla beraber Türklerin gururu hiçbir zaman kırılmadı. Kendi hatalarını kabul etmekle beraber Türkler dostlarının tenkitlerine ustaca karşılık veriyorlar, mahkûm olanları ise kendilerini suçlayan kararı tartışma konusu yaparken davaları, açıklık ve haklı bir…

Bu sıralarda milliyetçiliğin fedaîleri, İstanbul ile Anadolu arasında haberleşmeyi ve bağlantıyı sağlamakla meşguldüler. Orta sınıf halk çocukları olan bu gençler kendilerini davalarına adamışlardı. Bunlar, ”Bizim vücudumuz millete aittir, biz millî direniş hareketinin bir aletiyiz” diyorlardı. Bir türlü ele geçmeyen bu gençler her yere girip çıkıyorlar, haberleri her yere ulaştırıyorlardı. Ayrıca, ”Bütün İslâm ülkelerinde ajanlarımız var,…

1919 Eylül’ünde üç müttefik işgalci devlet, İngiltere, Fransa ve İtalya, üç ayrı kampa ayrılmışlardı. İngiliz işgal kuvvetleri tek bir idare altındaydı ve General Milne bu mutlak otoriteyi temsil ediyordu. Özel vasıfları olmadığı hâlde kendi kampında tek amir olması nedeniyle imtiyazlı bir durumu vardı. İngiliz Yüksek Komiserliği onun formülünü uyguluyordu. Bu formül, diğer Müttefik devletlere mensup…

Hareketli geçen mütarekenin hikâyesi, İngiltere’nin gerçek Türkiye’ye karşı yönelttiği savaşın hikâyesidir. Paris buna seyirci kalmaya gayret ediyor, fakat yapmış olduğu bazı girişimler bu rolünü güçleştiriyordu. Amiral Calthorpe’nin himayesinde, Yunanlıların 15 Mayıs 1919’da, akla gelmeyen şartlar içinde, İzmir’i işgal etmeleri Fransa’da şiddetli protestolara sebep oldu ve İngilizler, Anadolu-Bağdat demiryolu hattını ellerinde tutmak bahanesiyle Türk milliyetçilerine karşı…

Yaşlanmış Türkiye denilince akla padişah gelir. Kâh zayıf kâh güçlü, bazen müstebit, bazen de beceriksiz olan Vahdettin siyasî görüşü yetersiz olduğundan tamamıyla bir kadın, Sadrazam Damat Ferit Paşa ile evli olan kız kardeşi Mediha Sultan tarafından idare edilmekteydi.   Damat Ferit ise İngiltere’nin adamı, İngiliz mandasının hararetli bir taraflısıydı. Harbiye Nazırı Süleyman Şefik ise çok…

Bununla beraber, ilk anlaşmazlık da ortaya çıktı. Türkler hiç beklemedikleri bu sonucu hızla benimsediler ve buna o kadar alıştılar ki, bundan sonra onu azaltacak her şeye karşı çıktılar. ”Millî Teşkilât” bu hayal kırıklığından doğdu. Biraz sonra da memleketin gençleri ”Müttefikler, silâhları bırakalım diye bizi aldattılar, aslında bizi mahvetmek istiyorlar” demeye başladılar.   İngiltere’nin çıkarına uygun…

30 Ekim 1918’de, barışın ilk basamağı olan mütareke, Limni Adası’ndaki Mondros koyunda demirli ”Superb” adındaki İngiliz zırhlısında, Babıâli’nin murahhasları ile Müttefik devletler silâhlı kuvvetlerinin temsilcisi Amiral Calthorpe arasında imzalanmıştı. Bu iş birkaç saat içinde olup bitmişti. Olayı General Franchet d’Esperey’e bildirmek üzere gönderilen haberci ise, bilinmeyen bir sebepten ötürü, İngiliz hatlarında alıkonulmuştu. Bu tatsız olayın…

Önceden iyi bilinen bir ortama, velev ki üzerinden bir felâket kasırgası geçmiş ve bünyesini değiştirmiş olsun, insanın kendini uydurması daha kolaydır. Zira esaslı bazı çizgilerle insanların ve toplumun başlıca karakterleri henüz ayaktadır. Bu, Doğu için daha da doğrudur. Soru sormak, Avrupa’da olduğu gibi, insanı hayal kırıklığına uğratmaz. 1919 Eylül’ünde İstanbul’un dünya ile bağlantısı kesilmiş gibiydi.…