Dukas, şehre girişi, Ulubatlı Hasan efsanesi temelinde değil de, açık bırakılmış olan Kerkoporta Kapısı’ndan gerçekleştiğini, buradan giren 50 kadar yeniçerinin, içerden sura tırmanarak oradaki direnişi kırıp yukarı çıkmaya çalışan diğer askerlere yol açtıklarını yazar. İlginçtir, bazı Osmanlıcılar bunu kendilerine bir hakaret addederler; büyük bir telaş içinde, bir “Kerkoporta hadisesi” (!) olmadığını, şehre “cebren” ve “harben”…
Osmanlı düzeni fetih sonrasında bir dizi değişim yaşadı. Fetihle birlikte Osmanlı Devleti de, çok daha ciddiye alınan, Avrupa ve Anadolu’daki devletleri önemli kaygılara sürükleyen bir imparatorluk haline geliyordu. O güne kadar Avrupa için uygulanabilir bir proje olan “Türkleri Rumeli’den atmak” fikri, fetih ile birlikte, artık uzun yüzyıllar sözü bile edilmeyecek bir eski düşünceye dönüşüyordu. Fethin…
Özellikle Fatih sonrası Osmanlı devletinin yönetim yapısı, “milli devlet düzeninden, birçok milletleri bir yönetim altında derneştirme demek olan imparatorluk düzenine” geçmiştir. Burada gerçekten de çok ilginç bir durum söz konusudur: Devlet bir yandan Sünniliği resmi ideolojisi haline getirir ve kuruluşta temel rol oynayan Bektaşi gelenekten sistematik olarak uzaklaşırken, aynı zamanda Türkmen ve Müslüman kökenlilerin de…
İstanbul’un fethini anlatan herhangi bir tarih kitabını elimize aldığımızda, en temel vurgulardan biri olarak, Osmanlı gemilerinin, “akıl durduracak şekilde bir gecede Beyoğlu sırtlarından aşarak Haliç’e indirildiği” iddiasıyla karşılaşırız. Gerçekten de böyle mi olmuştur? Hem Osmanlı hem de Bizans tarihçilerince yinelenmiş olmasına rağmen, dağdan gemi aşırma efsanesinin gerçek olmadığını iddia etmek için bir dizi ciddi nedenimiz…
Fatih’in ölümü tarihin karanlık ve önemli dönüş noktalarından birini oluşturur. Zehirlendiğine dair veriler kadar, hastalıktan öldüğüne dair veriler de dikkate değerdir. Ölümünü asıl önemli kılan şey, ölümünün biçimi değil, Osmanlı’da yaşanan önemli dönüşümün merkezine oturmasındandır. Arkasında bir dizi soru işareti ve sorun bırakan ilginç bir ölümdür bu. Hikaye kısaca şöyle gerçekleşiyor: 27 (veya 29) Nisan…
Mehmet’in, Akkoyunlular, Karamanoğulları, Memlûklar, Venedikliler, vb. hangi dinden olursa olsun tüm diğer siyasal güç odakları gibi Bizans’ın da düşmanı olduğu ve onu en kısa zamanda işgal ve ilhak etmek amacında olduğu kesin; ancak bunu Hıristiyan oldukları için yaptığı, “Hıristiyanlığın bağnaz düşmanı” olduğu, hele ki “genelde tüm Hıristiyanları ortadan kaldırmayı amaçladığı” iddiası külliyen yanlıştır. Aksine Bizanslılarla…
Müslüman’ın Müslüman’a, Arap’ın Arap’a, Türk’ün Türk’e karşı savaşında resmi tarihçiliğimiz, genel olarak devlet geleneğinin “yüksek” çıkarları gereği kazanan ve belirleyenden yana biçimlenmiş ve bizi de böyle bir tarih bilinciyle donatmaya çalışmıştır. Türk İslam tarih yazımı da işte böyle çarpık bir yaklaşımla biçimlenmiştir. Nitekim mirasçısı olmakla övünmemiz istenen Osmanlı tarihi, Anadolu’daki tüm Türk beyliklerinin ve…
Resmi tarihlerde İstanbul’un fethi, aynı zamanda “Orta Çağ’ı kapatıp Yeni Çağ’ı başlatan” bir olay olarak aktarılır. Ancak sıra bu iddianın gerekçelendirilmesine gelince dikkate değer hiçbir açıklamayla karşılamayız. Bununla birlikte fethin “çağ açtığı”, dolayısıyla Fatih’in “çağ açan” olduğuna ilişkin iddia, ifrat düzeyinde yinelenmeye devam edilir. 29 Mayıs 1453, “çağın değiştiği gün!” ilan edilir. İddianın biçimlenmesinde gariplikler…
Talan ve Çandarlı’nın tasfiyesi dışında fethin hemen sonrasındaki çok önemli bir diğer uygulama da, Fatih’in gayri Müslimlere ilişkin tavrıdır. Bundan sonraki adımları ise gücü yettiği oranda şeriat geleneğini geriletmek pahasına gerçekleşecektir; çünkü şeriat, gayri Müslimlerin salt köle statüsünde kalacağı salt İslam bir İstanbul istemektedir. Oysa Fatih’in istediği, kozmopolit imparatorluğunun tüm renklerini içeren, diğer dinlerin merkezi…
29 Mayıs sabahında şehir, liman ve birkaç kule hariç Osmanlı askerlerinin eline geçmişti. Şehre giren komutanlardan bazıları ele geçirilen Bizans ileri gelenlerinin kesilmiş başlarını getirip, Fatih’in atının ayakları dibine atıp bazı esirleri de karşısına dikerek zaferi ilan ettiler. Osmanlılar şehre girip temel direniş odaklarını etkisiz hale getirir getirmez dört bir yana dağılıp yağmaya başlayacaklardı. Bizanslılar…