1953’te japon fizikci hiedaki yukuwa kutlesi 100 Mev kadar olan bir parcacigin var olmasi gerektigini bir varsayim olarak ileri surdu. Bu kutlenin degeri elektron kutlesi(0,5Mev) ile nukleon kutlesi(940Mev)degerleri arasinda oldugundan yukuwa’nin ongordugu bu parcaciklara ‘orta kutleli’anlamina gelen mezon adi verildi. Daha sonra bulunan orta kutleli parcaciklar arasinda yukuwa’nin tarifine uyan parcaciga ? mezon yada pion…
Yeni hadronlarn çounun proton ve nötronun uyarlm durumlar olduunu söylemitik. Buna göre nötron ve protonunda daha temel parçacklardan olumu birer sistem olmalar gerekir. 1960’larda amerikal fizikçiler GELL-MAN ve ZWEG birbirlerinden bamsz olarak kuark modelini ortaya attlar.Bu modele göreTüm hadronlar kuark adnda üç temel parçacn ikili veya üçlü bileimi olarak açklanabilir.Gell-man ve zweig’ n önerdii üç…
Buraya kadar sadece uc kuarktan soz ettik u,d ve s dorduncu bir kuarkin varligi k0 mezonu bozunmasiyla gundeme geldi. Teoriye gore k0 muona donusebilmeliydiTum arastimalara ragmen boylebir bozunmaya rastlanmadi 1970 yilinda ileri surulen bir iddaya gore kutlesi s kuarkin yaklasik iki ile dort kati buyuklukte bir kuarkin varligi kabul edilirse bu bozunmanin neden olmayacagi aciklanabiliyordu. Adina…
Hadronlar kuarklardan olustuguna gore bunlari bolup yalniz baslarina gozlemek dusuncesi dogal olarak akla gelir.kuarklar kesirli yuke sahip olduklari icin birkez ayrildiktan sonra taniyabilmek kolay olurdu. fakat yapilan genis capta arastirmalaraRagmen kesirli yuke sahip hic bir parcacik gozlenememistir. Bunun bir aciklamasi bir hadronu bolmek icin gerekli olan enerjinin deneysel olanaklarin cok ustunde oldugudur. Fakat bu mantikli…
Yeni hadronlarin diger carpici ozelligi, kutleleri esit ve farkli yuklerde aileler yani multiplet olusturmalidirlar. Ornegin ?+ parcacigi dort kisilik bir ailenim uyesidir:?++, ?+, ?0, ?- parcaciklarinin kutleleri yaklasik 1232 Mev/c2,fakat yukleri +2e, +e, 0, -e olur. Daha yakindan bildigimiz bir ornek notron ve protonun olusturdugu dublet, veya ?+ , ?0, ? – pionlarinin olusturdugu triplet…
1950’lerde bulunan yeni hadronlarin en sasirtici ozelligi ortalama omurlerinin bir birinden cok farkli olusuydu. Kuvetli etkilesim bilinen siddeti goz onune alinarak yapilan hesaplara gore kararsiz hadronlarin ortalama omurleri 10-23s mertebesinde olmaliydi. Oysa ? ve ? parcaciklarinin ortalama omurleri 10-10 s, yani 13 mertebe daha yuksek olabiliyordu. Bu anlasilmaz uzun omurlerinden dolayi bunlara acayip parcaciklar adi…
Yeni parcaciklarin bir bolumu o kadar hizli bozunur ki kabarcik odasinda iz birakmadan yok olurlar. Rezonans denen bu parcaciklarin nasil tanindigima bir ornek olarak ?+ parcacigini ele alalim. Bu parcacik soyle bir reaksyonda ortaya cikar; e + p ª e + ?+ 9 ? + p?+’nin bozunma sekillerinden biri ayni denklemde gosterilmistir. ?+ ‘nin omru…
Hadron parcacik ailesi kuvetli etkilesimlere katilan parcaciklardan olusur;bunlar arasinda bildigimiz proton notron ve pion da vardir. 1950’lerde yapilan hizlandiricilarda Gev enerji mertebesine ulasildiginda yeni bircok hadronun pespeseGozlendigi bir devir basladi. Bu parcaciklarin nasil bulundugunu ve ozelliklerini gozden gecirelim:UZUN OMURLU YENI HADRONLAR Yeni bulunan hadronlardan birkismini ortalama omurleri 10-8 ile 10-10 saniye arasindadir; bu sure parcacik fizigi…
Muon ve pionun bulunmasindan sonra bunlari diger parcaciklar izledi. Sayisi cogalan bu parcaciklarin dogadaki temel etkilesme turlerine gore gruplandirilabilecegi kisa surede anlasildi. Bu kisimda temel etkilesimleri ele alacagiz. 1930’larin ortalarinda bilinen elektromagnetik ve gravitasyon kuvetlerinin yanisira iki kuvetin daha olmasi gerektigi anlasildi. Birincisi cekirdekteki nukleonlari bir arada tutankuvetli etkilesme olmaliydi. Ikincisi ? bozunmasi kuvetli, elektromagnetik veya…
Her parcacigin bir antiparcacigi olmasi antimadde olasiligini da gundeme getirir.Normal madde proton ,notron ve elektronlar olduguna gore antimaddeninde antiproton,antinotron ve pozitrondan olusmasi beklenir. Gercektende antihelyum cekirdegi gozlenmistir. Normal maddenin oldugu yerde antioaddenin kararsiz olmasi beklenir, fakat yalitilmis halde kararli olur. Buna gore evrenin uzak koselerinde yalniz antimaddeden olusmus galaksiler olabilir ancak su ana kadar gozlenememistir.…