Dikkat edilmesi gereken bu etmenler aslinda sistemin kompleksligiyle orantili olarak artabilir ya da azalabilir. Yani benim asagida sayacagim etmenler genellenemez her sistemde olmak zorunda degildir. Belki benim saymadigim bazi etmenler de eklenebilir ancak ben sizlere en temel olanlarini aktarmaya calisacagim.
Ilk etmenimiz Transmission System Utilization . Amaci iletisim etkinliklerini kullanilan ve paylastirilan iletisim cihazlarinin sayisini goz onunde bulundurarak sistemin verimliligini duzenlemektir. Bu verimliligi duzenlemenin cok cesitli yontemleri olabilir.
Mesela elimizde bir iletisim cihazi varsa ve belli bir sayida bu cihazi kullanan kullanici varsa cihazi configure ederek cihazin toplam kapasitesini, sistemi yavaslatmayacak sekilde kullanicilara uygun bir sekilde paylastirmaktir. Veya bazi limitasyonlar koyarak iletisim cihazlarinin asiri yuklenme den dolayi yavaslamasini ya da servis disi kalmasini onlemek de bir Transmission System Utilization faaliyeti olarak soylenebilir.
Iletisim kiurabilmek icin bir cihaz mutlaka transmission systemle uyumlu olmalidir. Yani transmission systemi interface edebilmedir.Bu belgelerde anlatacagim tum iletisim metodlari birtakim iletisim cihazlarinin yaratmis oldugu elektromanyetik sinyalleriyle ilgilidir. Dolayisi ile interface olayi gerceklestikten sonra bir sonraki gerekli etmenimiz Signal Generation yani sinyal uretimi. Bizim iletisim modelimizde ihtiyacimiz olan ana sey elektromanyetik sinyaller oldugu surece iletisim kurabilmemiz icin once bu sinyalleri olusturacak cihazlara ihtiyacimiz vardir.Bu sinyaller olusturulduktan sonra karsimiza bir etmen daha cikiyor. Synchronization alici ve iletici cihazlar birbirlerine uyumlu olmak ve mumkunse es zamanli calisiyor olmalari sistemimiz icin gereklidir. Yani iletici bir data obegi yollarken alici cihaz bu data sinyalerinin ne zaman gelmeye baslayacagini ve ne zaman bitecegini kestirebilcek durumda olmasi gerekir.Ayrica her sinyalin ne kadar surdugunude bilmesi gerekir.
Sinyaller hakkinda bu zamanlama hesaplarinin arkasinda aslinda iki noktanin birbiriyle iletisim kurabilmesi ile ilgili cok cesitli gereklilikler vardir. Bu gereklilikleri tek bir baslik altinda toplayip buna exchange management diyebiliriz. Eger data iki nokta arasinda her iki yonde gerceklesecekse bu iki nokta muhakkak ortak calismak zorunda. Cok basit bir ornek vermek gerekirse bir telefon gorusmesini hayal edin. Bir nokta numarayi cevirir ve sinyali yaratir. Bu sinyal karsi noktadaki telefonu caldirir. Bu nokta ahizeyi kaldirdigi anda da baglanti kurulmus olur. Gordugumuz gibi burda ortak bir calisma soz konusu. Data isleyen cihazlarin iletisiminde daha derinden detayli bir ortak calisma soz konusudur. Bu cihazlar belki datayi ayni anda gonderebilirler belki de duruma gore data gondermek icin sira bekleyebilirler birbirlerinden.Gonderilecek tum data tek seferde gonderilebilir data nin formati farkli olabilir bunlar yapilirken arada hatalar olusabilir.Yani bilgisayarlar gordugumuz gibi telefon konusmasi ornegindeki gibi cok basit bir modelle calismiyorlar.
Bu iletimler sirasinda hatalar olusabilir dedik. Ve exchange management’in altinda 2 baslik daha dusunebiliriz. Tum iletisim sistemlerinde hata olusumu icin kimi zaman az da olsa bir hata potansiyeli vardir. Bu hatalar kimi zaman data gondericiden cikarken olur. Kimi zaman da aliciya giderken yolda veri kaybina ugrayabilir yanlis transform edilebilir vs. bir suru etken olabilir. Bunlari engellemek icin 2 metodumuz var temel olarak bunlardan birincisi Error Detection and Correction bu metod hatalara kesinlikle tolerans gostermez. Bu metod data isleme , dosya gonderme gibi faaliyetlerde kullanilir. Cunku bir dosya gonderdigimizde en ufak bir veri kaybi o dosyanin acilmamasina sebep olacaktir. Dolayisi ile tolere edilemez. Diger bir metod ise Flow Control . Bu metod gonderici tarafin datalari alici tarafa ,alici tarafin Kabul edebileceginden den daha hizli yollamasini engellemek. Zaten turkce karsiligi da AKIS KONTROLU anlamina gelmektedir.
Siradaki etmenler digger etmenlerden biraz farkli ama yine de konumuzla alakali etmenler.Adressing ve routing. Iki den fazla nokta birbirine baglandigi zaman gonderici taraf alaci tarafin kimligini bilmesi gerekir. Ve aradaki iletim sistemi bu gonderilen data nin sadece ve sadece o kimligi tasiyan noktaya iletilmesini saglamaktir. Bu iletim sistemi bir bilgisayar agi olabilir. Ve amac bu kaynaktan cikan datanin dogru patikayi izleyerek hedefe ulasmasini saglamaktir.
Recovery kavrami hata duzeltme kavramindan biraz farklidir. Bu teknik genelde bilgi takasinin yogun oldugu uygulamalarda kullanilir. Misal veritabani uygulamalari dosya gonderimi vs. Amaci da transfer esnasinda olusan kesintilerin veya system cokusu sonucu olusan kesintilerin system kendine geldiginde kaldigi yerden transferi devam ettirmektir.
Message Formatting in gorevi ise iki nokta arasinda birnevi bir anlasma yaparak gonderilecek datanin hangi formatta gonderilecegini belirlemek. Mesela binary code seklinde…
Security yani guvenlik de bu kapsamda cok onemlidir. Bu kavramin gorevi iki nokta arasinda kurulan baglantinin guvenli, ucuncu sahislar tarafindan ulasilamaz kilmak. Bunun da bir cok metodu vardir gonderilen datayi sifrelemek bunlardan en bilindik olanidir.
Ve son olarak.. Bu iletisim sistemleri kendi kendilerine calisamazlar tahmin edebilceginiz gibi yani bir insanin yada bir programin bu sistemi yonetmesi gerekiyor.Ve burada da Network Management devreye giriyor.Network Management yazilimlari kullanarak sistemdeki hatalar denetlenebilir system yeniden configure edilebilir. Veya sistemi buyutmek icin yeni planlar yapilabilir.
Kaynak: Data And Computer Communications 7th Edition Prentice Hall
belgesi-765