Bilirubin

Categories: Biyokimya

BİLİRUBİN

Bilirubin eritrositlerin yıkım ürünlerinden biridir.Bu yüzden normalde kanda belirli bir düzeyde (yaklaşık 1mg/dl) bulunur ve karaciğer tarafından dolaşımdan alınarak safra yollarına dökülür.Bu düzeyin üstüne çıkmasına hiperbilirubinemi denir.Normalde idrarda bilirubin bulunmaz.

Bilirubin karaciğere gelmeden önce serumda albumine bağlı olarak bulunur. Bu glukronatlaşmamış bilirubin (albümine bağlı bilirubin –indirekt bilirubin) böbreklerden atılmadığı gibi serum, alkol ve amonyum sülfatla işlem görmeden Van den Berg reaksiyonu vermez. Halbuki konjuge bilirubin (glukronik asite bağlı) yükseldiği zaman idrara geçer ve yukarıdaki işleme gerek kalmadan doğrudan Van den Berg reaksiyonu verir.(Direkt bilirubin)

Normal değerler: a) İndirekt (nonkonjuge) bilirubin. 02-08 mg/dl

b) Direkt (konjuge) bilirubin 0.0-0.24 mg/dl

c)Total bilirubin (direkt + indirekt bilirubin )

Arttığı Durumlar:

a) a) Hemoglobin yıkılımının artışı (hemolitik ikter): Direkt bilirubin normaldir, indirekt bilirubin ise hafif derecede artar.İdrarda bilirubin yoktur.Urobilin ve urobilinojen ise çok artmıştır. Karaciğer fonksiyonları normaldir.

b) b) Karaciğer parankim hastalığı : Kanda direkt bilirubin fazlalaşır.Total bilirubinde buna paralel olarak çoğalır ve idrarda bilirubin pozitif olur.

Özet olarak:

– Enfeksiyoz,toksik ve neoplazik hepatik harabiyet

-İntra ve ekstrahepatik safra yolları tıkanıklığı

-Hemolitik hastalıklar

-Hemokromatoz

-Wilson hastalığı

-Alkolik karaciğer hastalıklarında bilirubin artar.

Diazo ( Van Den Berg) Testi:

Diazo reaktifi sulfonilik asit ve sodyum nitrit karışımıdır.

Prensip:

Diazo reaktifi ile bilirubin azobilirubin adı verilen bir madde meydana getirirler ve bu rengin yoğunluğu bilirubin miktarı ile orantılı olduğundan spektrofotometrik olarak bilirubin miktarı belirlenir.

Reaktifler:

1) 1) Diazo A solusyonu: 1 g sülfanilik asit 500 ml distile su ve 15 ml konsantre HCl ilave edilir ve karıştırılır.Distile su ile 1000 ml ye tamamlanır.

2) 2) Diazo B solusyonu: % 0,5 lik sodyum nitrit solusyonudur.

3) 3) Absolu metanol

4) 4) Diazo kör: 15 ml HCl distile su ile litreye tamamlanır.

Deneyin Yapılışı:

1- 1- 0.5 ml serum üzerine 9.5 ml distile su ilave ederek 1: 20 dilüsyon hazırlanır.

2- 2- Bu dilüsyondan Numune ve Kör tüpüne 5 er ml konur.

3- 3- Köre 1 ml diazo kör konur.

4- 4- Numuneye ise 1 ml taze diazo reaktifi konur.

5- 5- İyice karıştırıp 2 dakika bekledikten sonra 540 nm ye ayarlanmış spektrofotometre kör ile sıfıra ayarlanır. Daha sonra testin optik dansitesi okunur ve bu değer kalibrasyon eğrisinden bulunur.Bu direkt bilirubin değeridir.

6- 6- Her iki tüpe 6 ml metanol ilave edilip karıştırılır. 30 dakika bekletildikten sonra yine aynı şekilde köre karşı okunur. Burada okunan rakam total bilirubin miktarını verir.

Direkt diazo reaksiyonu:

Serum ile diazo reaktifi karıştırılır karıştırılmaz kırmızı renk görülür. Bu rengin 1 dakika içinde görülmesi plazmada konjuge (direkt ) bilirubin varlığını gösterir. Hepatik ve posthepatik sarılıklarda direkt diazo testi pozitiftir.

İndirekt diazo reaksiyonu:

Albumine bağlı (indirekt ) bilirubin doğrudan diazo reaktifi ile reaksiyona girmez. Serum ilk önce alkolle karıştırılır, proteinler çöker ve bilirubin serbest kalır.Daha sonra diazo reaktifi ilave edilirse kırmızı renk ortaya çıkar. Bu reaksiyonda hem direkt hem de indirekt bilirubin diazo reaktifi ile reaksiyona girer.

Bilirubin miktarının hesaplanması:

Diazo reaktifi ile meydana gelen rengin optik dansitesinin spektrofotometrede ölçülmesi ile bilirubin miktarı bulunur. Plazmadaki bilirubin miktarı total (direkt + indirekt ) olarak bulunabileceği gibi her ikisi ayrı ayrı da bulunabilir.

İdrarda bilirubin aranması:

Prensip:

Bu gruptaki deneylerin prensibi, bilirubinin oksitlenerek, yeşil renkli biliverdin veya mavi renkli bilisiyanine çevrilip gözle daha iyi görülür hale getirilmesinden ibarettir.

1-Rosin Metodu

Reaktifler:

Rosin ayıracı (Alkol içinde iyot ve potasyum iyodur içeren bir çözeltidir.Daha basitçe tentürdiyod’un alkolle on kere sulandırılması ile hazırlanabilir.)

Deneyin Yapılışı:

Bir deney tüpüne 4-5 ml idrar konup üzerine 1 ml Rosin ayıracı, tüp kenarından yavaşça akıtılıp üstte tabakalandırılacak şekilde konur.İdrar ve ayıraç tabakalarının birleşme yerinde yeşil renkli bir halkanın görülmesi idrarda bilirubinin var olduğunu gösterir.

2-Fouchet Metodu

Reaktifler:

1-Baryum klorür çözeltisi

2-Fouchet ayıracı (demir II klorür ve triklorasetik asit içerir.)

Deneyin Yapılışı:

Bir deney tüpüne 10 ml idrar, 3-4 ml baryum klorürü çözeltisi konur iyice karıştırılır, süzgeç kağıdından süzülür.Süzgeç kağıdı üzerindeki çökeltiyle birlikte alınarak kuru bir süzgeç kağıdı üzerine konur.Çökelti üzerine bir damla Fouchet ayıracı damlatılır.Mavi yeşil bir renk görülmesi idrarda bilirubin olduğunu gösterir.

NOT: Bu deney Rosin deneyinden daha hasastır.

Klinik değerlendirme:

İdrarda bilirubin varlığı ancak kanda glukronatlaşmış (direkt) bilirubinin artması halinde görülür.Çünkü direkt bilirubin suda eriyebilir ve böylece böbreklerden atılabilir.Kanda direkt bilirubin artışına neden olabilecek hastalıklar başlıca tıkanma sarılığı ve hepatobiliyer sarılıktır.Eğer aynı zamanda böbrek yetersizliği de varsa, atılan bilirubin miktarı azalır.Bu yüzden ilerlemiş böbrek yetersizliğinde kuvvetli bir sarılığa rağmen idrarda bilirubin bulunmayabilir.

İdrarda ürobilinojen aranması

Bilirubin barsağa geldiğinde barsak bakterileri tarafından ürobilinojen haline çevrilir.Normal değeri 24 saatlik idrarda 0.5-4 mg kadardır. Günlük incelemelerde kalitatif (negatif,normal, +, ++ veya +++) olarak değerlendirilir.

İdrarda ürobilinojenin arttığı durumlar şunlardır

1-Kabızlık

2-Aşırı hemoliz

3-Karaciğerin fonksiyonel yetersizliği

-Hepatosellüler sarılık

-Portal siroz

4-Bazı infeksiyonlar(tifo,dizanteri,sıtma)

5-İdrarın çok konsantre olması

Prensip:

Şiddetli asit ortamda ürobilinojenin Ehrlich ayıracıyla kırmızı bir renk reaksiyonu meydana getirmesinden ibarettir.

Reaktifler:

Erhlich ayıracı (p-dimetilaminobenzaldehit ve HCL içerir.)

Deneyin Yapılışı:

Bir deney tüpüne konan 5-6 ml idrar üzerine 2-3 damla ehrlich ayıracı konup karıştırılır.5 dakika içinde kırmızı bir rengin meydana gelmesi, idrarda ürobilinojen varlığını gösterir.Renk şiddetine göre 1(+), 2 (+), 3(+) denir.

Klinik değerlendirme

İdrarda ürobilinojenin yokluğu, safra kesesi kanalının tam tıkanık olması ya da yoğun antibiotik tedavisi sonunda barsak florasının tahrip edildiği durumlarda meydana gelir.

İdrarda ürobilin aranması

Barsakta oluşan ürobilinojenin bir kısmı enterohepatik dolaşım yoluyla karaciğere geri gelir ve tekrar ekskresyona uğrar.Barsakta floranın etkisiyle ürobilinojen oksitlenerek ürobiline dönüşür ve feçesle atılır.Bir kısmı ise böbreklere ulaşır ve idrarla atılır.İdrardaki ürobilinojen havanın etkisiyle oksidasyona uğrar ve ürobilin haline döner.

Normalde idrarda ürobilin yoktur.Eser miktarda bulunup çok floresans veren madde ürobilin değil sterkobilindir.

Arttığı Durumlar:

1-Karaciğer hastalıkları

2-Barsak bozuklukları,

3-Hemolitik ikter,kronik kanamalar,

4-Bazı enfeksiyonlar (tifo,romatizma v.s) :…

Prensip: alkollü ortamda ürobilinin çinko tuzlarıyla yeşil floresans vermesi temeline dayanır.

Reaktifler:

1-Çinko asetat

2-Alkol %90

3-Lugol çözeltisi ( İyot ve potasyum iyodür içerir.) Bu çözelti yerine 0.1 N iyot çözeltisi de kullanılabilir.

Deneyin Yapılışı:

Bir deney tüpüne 5-6 ml idrar, 1-2 gr kadar toz halinde çinkoasetat, 2 damla lugol çözeltisi konur, şiddetle çalkalanır.Bir iki dakika sonra tüp içindeki sıvı hacmi kadar alkol konur,karıştırılır ve süzülür.Süzüntü bir tüp içine konarak ışık yandan gelmek üzere siyah bir zemin üzerinde bakılır.Yeşil bir floresans görülmesi; idrarda ürobilin varlığını gösterir.

belgesi-479