Anlatım Bozuklukları

Yuklem Yanlislari :

Yuklem EksIkligi : Iki farkli yarginin tek eylemsiye veya tek yukleme baglanmasi, cogu kez yargilardan birinin eylemsiyle ya da yuklemle uyumsuzluguna neden olur ve bu durum anlatim bozuklugu yaratir. Bu durumda her farkli yargiyi ayri bir yan cumleye (eylemsiye) ya da yukleme baglamak anlatim bozuklugunu ortadan kaldirir.

Ornek :
Cok az veya hic calismadan sinava girdiler.
Cok az calisarak veya hic calismadan sinava girdiler.
Is konusunda ben onu, o da beni etkilemek istemez.
Is konusunda ben onu etkilemek istemem, o da beni etkilemek istemez.
Hava acik; ama sicak degildi.
Hava acikti; ama sicak degildi.

Yuklem Uyusmazligi : Sirali cumlelerde yuklemlerin kip ve kisi ekleri yonunden uyumlu olmalari gerekir. Bu eklerin uyumsuzlugu anlatim bozuklugu yaratir.

Ornek : Sabahlari bana ugrar, okula birlikte giderdik.
Sabahlari bana ugrardi, okula birlikte giderdik.
Badana boya bitmis, evi yerlestirecektik.
Badana boya bitmisti, evi yerlestirecektik.
Bu konuda seyircilerle biz elestirmenler bir kez daha ters dustu sanirim.
Bu konuda seyircilerle biz elestirmenler bir kez daha ters dustuk sanirim.
BirlesIk cumlelerde, yan cumlenin yuklem catisiyla temel cumlenin yuklem catisi, etkenlik ve edilgenlik yonunden uyumlu olmalidir. Birinin catisiyla temel cumlenin yuklem catisi, etkenlik ve edilgenlik yonunden uyumlu olmalidir. Birinin catisi etkenken digerinin edilgen olmasi, cati uyumsuzluguyla ilgili anlatim bozuklugu olusturur. Sirali cumlelerde yer alan yuklemlerin de catilarinin etkenlik edilgenlik yonunden uyumlu olmasi gerekir.

Ornek :
Toplantida hep ayni konu tartisiliyor, saatlerce ayni seyler konusuyordu.
Toplantida hep ayni konu tartisiliyor, saatlerce ayni seyler konusuluyordu.
Midesinden sIkayeti olanlara fazla kizartma yememesini tavsiye ediyorlar.
Midesinden sIkayeti olanlara fazla kizartma yememelerini tavsiye ediyorlar.

Ozne Yanlislari :

Sirali ve bagli bilesIk cumlelerde ortak olarak kullanilan oznenin butun yuklemlere uymasi gerekir. Ozne, bu eylemlerden birine uymazsa cumlede ozne yuklem uyusmazligi ortaya cikar. Bu tur anlatim bozukluklari, her farkli yargiya ayri bir ozne kullanilmasiyla giderilebilir. Ayrica ozneyle yuklem arasinda, kisi yonunden ve tekillik cogulluk yonunden bir uygunluk da olmalidir.

Ornek :

Kitaptaki yanlislar duzeltilecek ve ikinci baskiya girecek.
Kitaptaki yanlislar duzeltilecek ve kitap ikinci baskiya girecek.
O resimlerinde pastel renkleri kullanmis, bu nedenle cok cabuk satilmis.
O resimlerinde pastel renkleri kullanmis, bu nedenle resimleri cok cabuk satilmis.

Nesne Yanlislari :

Nesne-Yuklem Uyusmazligi : Bu uyusmazlik, bilesIk cumlelerde nesnenin, ilk cumlenin yuklemine uymamasindan kaynaklanir. Bu bozukluk ikinci cumleye dolayli tumlec, edat tumleci veya nesne eklenerek giderilebilir.

Beni hicbir zaman unutmadi, her zaman mektup yazdi.
Beni hicbir zaman unutmadi, her zaman bana mektup yazdi.
Cocugun gozlerindeki yasi silip, yerine oturttu.
Cocugun gozlerindeki yasi silip, cocugu yerine oturttu.

Ornek :

Nesnelerin Yapisal Uyusmazligi :

Bir cumlede ayni eklerle turetilen birden cok eylemsi, nesne gorevinde kullanilabilir. Bu nesnelerin ekleri farkli kullanilmissa bunlar arasinda yapisal uyumsuzluk olusur ve bu uyumsuzluk anlatim bozuklugu yaratir.

Ornek :

Seni anladigimi ve onaylayisimi gozden kacirmazdin sanmistim.
Seni anladigimi ve onayladigimi gozden kacirmazdin sanmistim.
Ne gelisini ne de gittigini gordum.
Ne gelisini ne de gidisini gordum.

Tumlec Yanlislari :

Dolayli Tumlec-Yuklem Yanlislari :

BilesIk cumlelerde ortak olarak kullanilan dolayli tumlecin, ilk cumlenin yuklemine uyarken ikinci cumlenin yuklemine uymadigi gorulebilir. Boylece tumlec-yuklem uyusmazligi ile ilgili anlatim bozuklugu ortaya cikar.

Ornek :

Kadina her firsatta bagiriyor, surekli asagiliyordu.
Kadina her firsatta bagiriyor, kadini surekli asagiliyordu.
Sana her konuda guveniyor ve yardim bekliyoruz.
Sana her konuda guveniyor ve senden yardim bekliyoruz.

Zarf Tumleci-Yuklem Yanlislari :

BilesIk cumlelerde, zarf tumleci ortak olmadigi halde, butun yuklemler icin ortak oge kabul edilirse, anlatim bozuklugu ortaya cikar. Bu anlatim bozuklugu, ikinci cumleye bir zarf tumleci ilavesiyle giderilebilir. Bu nedenle bu anlatim bozuklugunun diger adi, zarf tumleci eksIkligidir.

Ornek :

Her zaman senin yanindayim, seni yalniz birakmayacagim.
Her zaman senin yanindayim, hicbir zaman seni yalniz birakmayacagim.
Hicbir zaman kendini dusunmedi, ailesinin mutlulugu icin calisti.
Hicbir zaman kendini dusunmedi, her zaman ailesinin mutlulugu icin calisti.

Edat Tumleci-Yuklem Yanlislari :

BilesIk cumlelerde, edat tumleci durumundaki oge, ortak olmadigi halde ortak kabul edilirse anlatim bozuklugu meydana gelir. Bu uyusmazlik ikinci cumleye uygun bir tumlec ya da nesne eklenerek giderilebilir. Ayni sekilde bir dolayli tumlec, nesne ya da oznenin yuklemle uyum saglamayis nedeni bir edat tumleci eksIkligi olabilir.

Ornek :

Aksamlari kitapciya ugrar, saatlerce sohbet ederdi.
Aksamlari kitapciya ugrar, saatlerce onunla sohbet ederdi.
Arkadasimin babasi geldi, bir sure sohbet ettik.
Arkadasimin babasi geldi, bir sure onunla sohbet ettik.

Tamlama Yanlislari :

Tamlamasi Yanlislari :

Bir ad tamlamasinda;
§ Tamlayan ya da tamlanan sozcuklerden birinin eksIkligi,
§ Tamlayan veya tamlanan eklerinden birinin kullanilmamasi dolayisiyla tamlayan eksIkliginin anlam belirsizligi yaratmasi, ad tamlamasina iliskin belli basli yanlisliklardir.

Ornek :

Onun boyle islerle ugrasmaya ne vakti vardi ne de zamanidir.
Onun boyle islerle ugrasmaya ne vakti vardi ne de bunun zamanidir.

Sifat Tamlamasi Yanlislari :

Sifat tamlamasina iliskin yanlisliklar su sekilde olusabilir;
§ “Bir” den buyuk sayi sifatlariyla kurulan sifat tamlamalarinda adin cogul eki almasi yanlislik yaratir. Bu tur sifat tamlamalarinda adin tekil kullanilmasi gerekir.

Ornek:

Toplantida uc ya da daha cok konusmacilar soz alacakmis.
Toplantida uc ya da daha cok konusmaci soz alacakmis.
Disarida iki insanlar seni soruyordu.
Disarida iki insan seni soruyordu.
§ “Bircok, biraz, herhangi, birkac, hicbir, her” gibi belgisiz sifatlarin tamlayan oldugu sifat tamlamalarinda, adin tekil kullanilmasi gerekir.

Ornek :

Ihaleye bircok yerli ve yabanci firmalar katildi.
Ihaleye bircok yerli ve yabanci firma katildi.
Hicbir anne ve babalarin buna itiraz edecegini sanmam.
Hicbir anne ve babanin buna itiraz edecegini sanmam.
§ “Her” belgisiz sifatinin tamlayan oldugu sifat tamlamalarinda, yuklemin olumsuz olmasi anlatim bozuklugu yaratir.

Ornek :

Bu mevsimde her cesit kus avlanmayacaktir.
Bu mevsimde hicbir cesit kus avlanmayacaktir.
Bu tarihlerde her grup sinavlarini aksatmayacak.
Bu tarihlerde hicbir grup sinavlarini aksatmayacak.

Yapilari Yanlis Olan Sozcukler :

Kimi zaman yapim eklerinin sozcuklere, kurallara uygun olarak secilmemesinden dolayi, kimi zaman da eklerin yanlis secilmesi nedeniyle sozcuklerin yapilari bozuk olur. Yanlis yapilandirilmis sozcukler, dil bilgisi kurallarina uymaz ve anlatim bozuklugu yaratir.

Ornek :

Cocugu iyi bir doktora bakitmak gerekiyor.
Cocugu iyi bir doktora baktirmak gerekiyor.
Alikoyulan paketleri yarin postaya verelim.
Alikonulan paketleri yarin postaya verelim.
Bu esyalari pahalilatmak musteri kaybina yol acar.
Bu esyalari pahalilastirmak musteri kaybina yol acar.

Yanlis Ek Kullanimi :

Bir sozcuge, gelmesi gereken ekin disinda yanlis bir ekin getirilmesi de kimi zaman anlatim bozukluguna yol acar.

Ornek :

Sorun arkadaslarimizin bizi bu konuda iyi aydinlatmamis oldugundan kaynaklaniyor.
Sorun arkadaslarimizin bizi bu konuda iyi aydinlatmamis olmasindan kaynaklaniyor.
Okuduklarini ezberlemek degil, tartisarak ozumlemesine saglamak gerekir.
Okuduklarini ezberlemek degil, tartisarak ozumlemesini saglamak gerekir.
Her ne kadar sehir disina tasinmissak bile beklenen rahatliga kavusulmamistir.
Her ne kadar sehir disina tasinmissak bile beklenen rahatliga kavusamadik.

Noktalama Yanlislari :

Noktalama isaretlerinin eksIk ya da yanlis yerde kullanilmasi; cumleleri bir anlam belirsizligine surukleyebilecegi gibi cumleden birden fazla anlam cikmasina da yol acabilir. Bu nedenle noktalama isaretlerinin anlama etkileri ve kullanildigi yerler iyi bilinmelidir. Yanlis kullanimlar ortaya cikarsa amaclanan anlama ulasmak mumkun olmaz. Bu durumlar da cumlede bir anlatim bozuklugu yaratir.

Ornek :

Yabanci dukkandi esyalari begenmedi.
Yabanci, dukkandi esyalari begenmedi.
Bebekler icin, aglamak, aclik ve korku gibi durumlarin en dogal ve tek anlatim bicimidir.
Bebekler icin aglamak, aclik ve korku gibi durumlarin en dogal ve tek anlatim bicimidir.
Kadin soforu soyle bir suzdu.
Kadin, soforu soyle bir suzdu.

belgesi-2861

Belgeci