Özgeçmiş Hakkında

İş ararken ya da staj başvuru yaparken kişisel tanıtımınızı yeterince iyi yapmanız önemlidir ve bunu sağlayacak olan dikkatle hazırlayacağınız özgeçmişinizdir.

Özgeçmiş yazmanın belli başlı kuralları vardır ancak hazırlayacağınız özgeçmişin formatı ve içeriği, sahip olunan iş tecrübesine, başvurulmak istenilen pozisyona ve sektöre, iş aranılan pazarların yerel ya da yabancı olmasına göre değişiklik gösterebilmektedir.

Şimdi sırasıyla bu noktaları açıklayalım:

a. Nereye yönelik bir özgeçmiş hazırlıyorsunuz?

Başvurunuzu bir danışmanlık şirketi üzerinden yapacaksanız en başta şunu hatırlamakta fayda vardır: Bir danışmanlık şirketine sizinki de dahil olmak üzere her gün yüzlerce özgeçmiş ulaşmakta o da bunları gözden geçirerek sınıflandırmaktadır. Bir özgeçmişin gözden geçirilmesi ortalama 25 saniye sürer ve o anda veya kısa vadede değerlendirmek üzere uygun bulunursa toplam 3 dakika daha harcanarak tamamı etraflıca incelenir. Bu noktada özgeçmişinizde anahtar kelimeler kullanarak gerekli vurguları yapmanız önem kazanacaktır.

Eğer özgeçmişinizi bir kuruma yöneltecekseniz; size ait bilgiler bu kurumların insan kaynakları bölümlerine ulaşacak, özgeçmişinizin incelenmesi biraz daha uzun tutulabilecektir. Danışmanlık şirketine kıyasla buralarda oluşturulmuş veritabanına eklenen özgeçmiş sayısı gün bazında düşecektir. Bu durumun son dönemdeki istinası kurumların internet üzerinde ve genel başvuru adı ile özgeçmiş toplamalarıdır. Yani artık kurumlara ait veri tabanına da her gün çok sayıda özgeçmiş eklenmektedir.

b. Özgeçmişinizin görünümü nasıl olmalı?

Hazırlanan özgeçmiş ilk bakışta kişi ile ilgili temel vasıfları vurgulayabilecek ve kolaylıkla okunup algılanabilecek şekilde hazırlamış olmalıdır. 25 saniyeyi aklınızdan çıkarmayın.

• Bilgisayarda hazırladığınız özgeçmişinizi basacağınız kâğıt A4 boyutunda beyaz düz bir kağıt olmalıdır.


• Yazı font’u olarak Arial ve Times New Roman  tercih edilmesi idealdir.


• Kullanacağınız karakter büyüklüğü 10 veya 12 olarak seçilmelidir, daha küçük fontlar okumayı zorlaştıracaktır.


• Ana ve alt başlıklarda (örneğin iş tecrübesi ve staj yapılan şirketler) aşırıya kaçmadan büyük harfler, kalın ve yana yatık fontlar seçilebilir. Bu başlıkların görev tanımının okunmasından hemen önce görünmesi önemlidir.

Staj süresince gerçekleştirilen işlerin yer aldığı bölümde ise düz yazı yerine maddeler halinde ve 5 – 10 maddeyi geçmeyen sıralı bir anlatım doğru olacaktır. Ayrıca ana ve alt başlıklar veya maddeler arasında bir veya iki satır atlayarak belli ölçüde “beyaz alan” bırakılmalıdır. Böylece özgeçmişi okuyan ilgili kolayca ve sıkılmadan gözlerini kağıt üzerinde kaydırabilir ve 25 saniyenin sonunda ilgisini yoğunlaşmış bulursa detaylı inceleme safhasına geçer.

Satırbaşları ve sonları sağ kenardan yaklaşık 3 sol kenardan da yaklaşık 2 santimetre içeride olmalı, kullanılan kağıdın üstünden ve altından da bir miktar boşluk bırakılmalıdır. Bu da onca bilgiye daha derli toplu bir görüntü verecek ayrıntılardan biri tanesidir.

Özgeçmişlerin uzunluğu önem teşkil edebilecek bir başka konudur;

Çalışma hayatının henüz başında olan ya da yeni başlayacak adaylar için, tek bir sayfadan oluşan bir özgeçmiş onu inceleyecek kişiye kolaylık sağlayacaktır. Bir başka deyişle mülakatı yapacak kişi yukarıda da belirtildiği gibi hakkında daha kısa bir sürede bir fikir sahibi olabildiği bir özgeçmişe diğerlerinden daha fazla öncelik verecektir.

c. Özgeçmişin içeriğinde hangi bilgiler ne şekilde ve hangi sırayla yer almalıdır?

Bir özgeçmiş sırasıyla şu başlıkları açıklamalıdır:

• Erişim Bilgileri: İsim soyadı, adres, iletişim numaraları, e-mail gibi bilgilerden oluşur.


• Eğitim Bilgileri: En son eğitim bilgilerinizden başlayarak, bu konudaki kariyerinizi belirteceğiniz alandır.  Eğitim bilgilerinizi varsa yüksek lisans, üniversite ve en son lise bilgileriyle sınırlamak yeterli olacaktır.


• Staj Deneyimleri: En son staj deneyiminizden başlayarak tüm deneyimlerinizi, söz konusu stajlarınızdaki sorumluluk ve başarılarınızı belirterek yazacağınız alandır. Burada önemli olan tarihler arasında tutarsızlık olmaması, sorumlulukların öz olarak yansıtılabilmesidir.


• İşle İlgili Beceriler: Gelecekteki iş yaşamınızda önemli olabileceğini düşündüğünüz teknik ve teknik olmayan bilgi ve becerilerinizi içerir. Bilgisayar ve yabancı dil bilgisi, teknik bilgi ve beceriler burada yer alabilecek bilgilerdir.


• Kurs, seminer veya eğitimler: Alınan eğitimler, katılınan kurs ve seminerler tarih sırası gözetilerek ve eğitimi veren firma adları belirtilerek yazılmalıdır.


• Sosyal Aktiviteler: Eğitim hayatı süresinde içerisinde yer alınan sosyal faaliyetleri, gönüllü faaliyetleri ve buralarda gerçekleştirilen görevleri anlatabileceğiniz bölümdür. Anahtar sözcükleri kullanarak, maddeler halinde anlatmak daha etkili olabilir.


• Kişisel Bilgiler: Doğum tarihi, cinsiyet, askerlik durumu vb. bilgileri içerir.
  İlgi alanları, ödüller, yayınlanmış eserler gibi bilgiler başvurulan iş ya da kariyer hedefleri açısından önem taşıyorsa bahsedilmelidir

İş tecrübeleri bölümünde 2-3 satırlık bir önbilgi bölümü ve bunu takip eden maddeler halinde bir anlatım yerinde olacaktır. Önbilgi bölümünde; kişinin sorumlu olduğu alanların kelime bazında özetleri (ihracat, ithalat, genel muhasebe, distribütör yönetimi vs.) ve değişik firmalarda çalışmış ise firma büyüklüğünü anlatan (faaliyet alanı, ortaklık yapısı gibi) bilgiler yer almalıdır.

Tekrar hatırlatmakta fayda vardır ki önerilen bu sıralama, bir özgeçmişin hızla ve kolaylıkla okunup algılanabilecek şekilde hazırlanmasına yöneliktir. Bunları okuyacak ilgili, sizi ikinci aşama olan iş görüşmesine davet edebilmek amacıyla, özgeçmişiniz hakkında kolaylıkla bir ön değerlendirme yapabilir.

d. Kapak yazısının önemi nedir? Kapak yazısını mutlaka yazmak gerekli midir?

Kapak yazıları kişilerin iş ararken gözettikleri amacı yansıtması açısından önemlidir. Ne tür bir firmada, hangi pozisyonda ve ne konuda görev yapmak istediklerini 4 – 5 satırlık bir paragrafta özetlemeleri sonraki aşamalar açısından açıklayıcı olur.

e. Özgeçmişiniz bir pazarlama aracına nasıl dönüşür?

Unutmamak gerekir ki özgeçmiş daha önce yapılmış ya da şu anda yapılan işlerin listelenmiş hali değildir. Genellemeler özgeçmişi ve dolayısı ile özgeçmiş sahibini özel olmaktan uzaklaştırır. Özgeçmişinizi farklılaştırmak için geçirilmiş tecrübeleri desteleyecek sayılar, oranlar, adetler gibi çeşitli rakamsal verilere yer verilmelidir. Üniversite ya da lise hayatında içerisinde yer alınan sosyal faaliyetlere, kulüp, komite ve buralarda alınan görevlere özgeçmişte yer verilmesi özellikle yeni mezunlar için fark yaratacak özelliklerdendir.

f. Anlatımda nasıl bir dil ve zaman kalıbı kullanılmalıdır?

Her şeyden önce kişinin kullanacağı dil başvurduğu işin mesleki ve akademik seviyesine uygun olmalıdır. Çalışma hayatına yeni girmiş bir kişinin anlatım dili bir yöneticininki ile, aynı şekilde orta kademe bir yöneticinin kullanacağı terminoloji de bir Yönetim Kurulu Başkanı’nınki ile aynı olmayacaktır.

Daha önce çalışılan yerlere ilişkin tecrübeleri anlatmak için geçmiş zaman kullanmak doğru olur. Hali hazırda yapılan işlerden bahsedilirken “-mesi” , “-ması” ekleri ile biten cümleler kurulabilir.

h. Doğruluğu olmayan bilgiler 

Bu konuda dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan biri, eğitim ve unvan bilgileridir. Üniversite mezunu olmadığı veya yüksek lisansı bulunmadığı halde bunlara ilişkin bilgileri gerçekmişçesine özgeçmişlerine yansıtanlar olabilmektedir. Bir başka örneği de görev tanımlarında yanıltıcı bilgilere yer verenler oluşturmaktadır.

Günümüzde yurtdışında, bu gibi durumları başlangıçta tespit ederek işe alım sürecinde boşuna zaman kaybetmeyi engelleyen ve “Screening and Selection Services” olarak adlandırılan firmalar faaliyete geçmiştir. Bu firmalar eğitim, sahip olunan belgeler / sertifikalar, sabıka kayıtları, geçmişte çalışılan şirketler ve edinilen görevler gibi kişilere ilişkin çeşitli detayların doğruluğunu araştırarak, görüş bildirmektedir. Ancak Türkiye’de tüm süreçlerde olduğu gibi bu yönde de kişiler ve/veya kurumlar arası güvene dayalı bir yöntem geçerli olduğundan, böyle bir misyon üstlenmiş ve profesyonel çalışan her hangi bir hizmet kuruluşu henüz bulunmamaktadır.

Türkiye’de işe alımlarda izlenen sürecin son aşamasını referans kontrolleri oluşturmakta ve bu kontroller sonucunda bir firmaya başvuran kişi ile ilgili her hangi bir olumsuzluk tespit edilmesi durumunda taraflardan her biri için oldukça önemli zaman kayıpları ortaya çıkmaktadır.

Yanlış bilgi verdiği halde bu durumu başlangıçta tespit edilemeyen bazı kişileri firmalar işe alabilmektedir. Ancak bir süre sonra bu kişilerin gerçek durumlarının açığa çıkma olasılığı çok kuvvetle muhtemeldir.

Dolayısı ile özgeçmişlerde bu tip yanlış bilgilere yer verilmemesi gerekir.

ı. Yurt dışı pazarlara (firmalara) yönelik özgeçmişlerin yazılması

Dilin etkin kullanılması özgeçmişin uyandıracağı izlenimi son derece destekleyecektir. Türkiye sınırları dahilinde; ana dilimiz Türkçe veya artık olmazsa olmaz kabul edilen, günümüzde neredeyse bir yabancı bir dil olmaktan çıkan İngilizce’de yazılmış özgeçmişlerin, bu yazıda vurgulanmaya çalışılan belli başlı kuralların gözetilmesi halinde hedefine ulaşma olasılığı yüksektir.

Ancak hangi dilde olursa olsun yabancı pazarlara yönelik özgeçmiş hazırlarken dikkatli olma zorunluluğu açıktır.

Örneğin Amerika’da özgeçmişlerde doğum tarihi, medeni durum, vatandaşlık bilgisi gibi detaylara yer verilmemekte, bir iş konusunda yetkin ve deneyimli olmanın bu gibi ayrıntılardan bağımsız olduğu kabul edilmekte ve bu detayların belirtilmesine ilişkin bir talep ayırımcılık göstergesi sayılmaktadır.

Yine Amerika’da iş tecrübelerinin özgeçmişlere kişinin son tecrübesinden başlanarak yani günümüzden geçmişe doğru yazılması alışılagelmiş iken, Avrupa’da bunun tam tersi, yani geçmişten günümüze bir kronolojik sıralamaya rastlanmaktadır.

Bir başka örnek ise el yazısı kullanma konusundadır. Avrupa’da özgeçmişlerin genellikle el yazısı ile hazırlanmış olması istenmektedir. Bu şekilde, dilbilgisine olan hakimiyet gözlenebilmekte, bazı durumlarda da yazı karakterlerinden o yazının sahibinin kişiliğine yönelik çıkarımlar yapılabilmektedir.

Asya’daki bazı ülkelerde ise şöyle ilginç bir durum söz konusudur. Avrupa ve Amerika’da “Eğitim Bilgileri” bölümünde yaygın anlayış orta ve yüksek öğrenimin belirtilmesi yönünde ise de Asya ülkelerinde ilkokul hatta ana okul / yuva bilgilerinin de özgeçmişlerde belirtilmesi talep edilmektedir. Bu anlayışın altında yatan, nitelikli kurumlarda eğitim gören çocukların varlıklı ve saygınlığı olan ailelere mensup olduklarının düşünülmesidir.

Bir başka husus lisan konusundadır. İngilizce artık tüm dünyada yaygın hale gelmiştir ve İngilizce yazılan özgeçmişler de genellikle lisana dayalı çok büyük problemler ortaya çıkmamaktadır. Yine de İngilizce yazı yazma da yeterince iyi olmayan bir kişinin bir tercüman aracılığı ile özgeçmişini yazması daha doğru olacaktır.

Diğer dillerde yazılmış özgeçmişler için ise dikkat edilmesi gereken şey dillerin bölgesel farlılıklarıdır. Örneğin Quebec’te konuşulan Fransızca, Paris’te konuşulandan değişkenlik gösterebilir. Bir şeyi ifade etmedeki sözcük seçimi farklı olabileceği gibi sözcüklerin içerdiği anlamlar da bölgelere göre değişebilir. Dolayısı ile yine bir tercümanın yardımını almak yararlı olacaktır. Hatta tercümanın özgeçmişi hazırlayan kişinin çalıştığı sektöre aşina olması, bu iş kolunda kullanılan terminolojiyi bilmesi en idealidir.

Sonuç

Yukarıda her yönü ile ele almaya çalışılan özgeçmiş yazmanın, profesyonellik gerektiren bir iş olduğu açıktır. Çeşitli iş fırsatlarının kapısını aralamada bu kadar önemli olan bir kişisel tanıtım aracını oluştururken, kişiler yazacakları her satır için; böyle bir özgeçmişle karşılaşsalar bunu yazan kişiyi (kendilerini) iş görüşmesine çağırıp çağırmayacaklarını sorgulamayı akıllarına getirmelidir.