KREATİNİN ÖLÇÜMÜ:
§ Her gün kastaki bir miktar (yaklaşık % 1-2) serbest kreatin, spontan ve geri dönüşümsüz olarak anhidridi olan kreatinine dönüşür
§ Kreatinin, glomerüllerden serbestçe filtre olur.
§ Kreatinin, renal tübüllerden önemsenmeyecek derecede geri emilir.
§ Renal proksimal tübüllerden sekresyonu %7-10 civarındadır.
§ Ancak plazma kreatinin düzeylerinin artmasıyla küçük olan kreatinin sekresyonu belirgin şekilde artar.
§ Günlük üretilen kreatinin miktarı kas kitlesiyle ilişkilidir ve günden güne önemli değişiklik göstermez.
§ Hiç bir böbrek problemi olmayan bireylerde, kreatinin atılımı ile kreatinin üretimi birbirine eşittir. Böbrek patolojisi söz konusu olduğunda ise atılan miktarda azalma olur ve plazma kreatinin konsantrasyonu yükselir.
§ GFR ‘de olması muhtemel değişiklikler kreatinin klerensine nazaran daha basit bir test olan plazma kreatinin ölçümü ile kontrol edilebilir.
§ GFR ve plazma kreatinin düzeyleri arasında sıkı bir ilişki bulunmasına rağmen plazma kreatinin düzeyleri, ani GFR değişimlerine uyum sağlayamaz.
§ Akut renal yetmezlikte GFR’de 120 ml/dk’dan 12 ml/dk’ya varan ani düşüşe rağmen, kreatininin tübüler atılımının artması nedeniyle plazma kreatininin düzeylerinde beklenen değişiklik izlenmeyebilir.
§ Plazma kreatinin düzeyleri zamanla yavaş bir artış göstererek, 7-10 gün sonra 10 mg/dl düzeyinde sabitleşir ve bu değerde kalır.
§ Kronik renal yetmezlikli bir hastanın serum kreatinin seviyesi 10 mg/dl’yi aşan değerlere ulaşmasına rağmen, akut renal yetmezlikte olan hastalarda 4 ile 6 mg/dl seviyelerindedir.
§ Erkeklerde günlük kreatinin atımı genel olarak 14–26 mg/kg, kadınlarda 11–20 mg/kg’dır.
§ Normal kreatinin değerleri yetişkin erkekte 0.8-1.3 mg/dl, kadında 0.6-1 mg/dl arasında değişir.
SERUM KREATİNİN ARTTIĞI DURUMLAR:
Ø Diyetle aşırı kırmızı et alımı
Ø Kas hastalıkları
Ø Prerenal azotemi: (Renal kan akımının azaldığı durumlar)
Konjestif kalp yetmezliği
Su ve tuz kaybı ( kusma, diyare, diürez, terleme)
Şok
Ø Postrenal azotemi: (Üriner yol tıkanıklıkları, BUN / Kreatinin oranı 10:1’in üzerindedir.)
Ø Bozulmuş böbrek fonksiyonları (Serum kreatinin değeri,böbrek hastalığını göstermesi açısından BUN’dan daha spesifik ve duyarlıdır. BUN ve kreatinin eş zamanlı tayini daha fazla bilgi verir.)
ÜRE ÖLÇÜMÜ:
v GFR’deki değişiklikler üre konsantrasyonunun ölçümü ile saptanabilir.
v Kreatinin gibi üre de esasen glomerüllerden atılır ve kan konsantrasyonları GFR ile ters orantılı olarak değişiklik gösterir.
v Üre, protein sentezi için kullanılmayan aminoasitlerin karaciğerdeki metabolizması sonucunda veya aminoasit deaminasyonu sonucu ortaya çıkan amonyaktan üre siklusunun hepatik enzimleri tarafından üretilir.
v Karaciğerde aminoasit metabolizması arttıkça üre üretimi artar.
v Bu yüzden üre üretimi sabit değildir. (Hepatik metabolizma; yüksek proteinli diyet, travma, gastrointestinal kanama, kortikosteroid uygulanmasına bağlı artmış doku yıkımı gibi nedenlerden dolayı da artabilir.)
v Filtre olan ürenin yaklaşık % 40-50’si tübüllerden geri emilir. Geri emilme işlemi pasiftir, sodyum ve su absorsiyonu ile ilişkilidir.
v Genel olarak plazma kreatinin/BUN oranı 1:10-20’dir. Bu oranın 1:20’yi aştığı durumlarda üre üretimini arttıran veya dolaşımdaki sıvı volümünü azaltan bir durumdan şüphelenilmelidir.
v Sonuç olarak; üretim ve atılımındaki değişkenliklerden dolayı plazma üre düzeyinin ölçümü, GFR’nin yeteri kadar hassas bir göstergesi değildir.
SERUM ÜRE NİTROJENİN (BUN) ARTTIĞI DURUMLAR:
- Böbrek fonksiyonlarında bozulma
- Prerenal azotemi: (Renal kan akımının azaldığı durumlar)
Konjestif kalp yetmezliği
Su ve tuz kaybı ( kusma, diyare, diürez, terleme)
Şok
- Postrenal azotemi: (Üriner yol tıkanıklıkları, BUN / Kreatinin oranı 10:1’in üzerindedir.)
- Artan protein katabolizması (serum kreatinin düzeyi normaldir.)
BUN / KREATİNİN ORANI:
Normal değeri sağlıklı bir insanda10:1 ile 20:1 arasındadır.
Azaldığı Durumlar
· Akut tübüler nekroz
· Düşük protein alımı
· Aşırı diare ve kusma
· Açlık
· Şiddetli karaciğer hastalığı
· Renal diyaliz
Arttığı Durumlar (Normal Kreatinin)
· Dehidratasyon
· Aşırı proteinli diyet
· Artmış protein katabolizması
· Kortizol tedavisi
· Böbrek kanlanmasının bozulması (Konj. kalp yet., Şok vs)
Arttığı Durumlar (Yüksek Kreatinin)
· Obstruktif üropati (Nefrolitiyazis, Prostat, Tümör vs)
Normal Oran (Yüksek Kreatinin ve Üre)
· Son dönem böbrek yetmezliği
· Akut böbrek yetmezliği
· Glomerüler hastalıklar (Akut nefritik send., Nefrotik send., Kr. Glomerülonefrit)
· Tübüler hastalıklar (Akut piyelonefrit)
RENAL KAN AKIMI
² Renal kan akımı, kardiyak output’un %25’i kadardır.
² Bu da GFR’den bağımsız olarak düzenlenir.
² Bu sebeple renal kan akımının doğrudan ölçümü, renal fonksiyon için ek bir değerlendirme sağlar.
² Klinikte çok sık kullanılmamasına rağmen, renal kan akımı p-aminohippurat (PAH) klerensi kullanılarak ölçülebilir.
² Böbrekten bir seferlik pasajında PAH, glomerüler filtrasyon ve tübüler sekresyonun birlikte kombinasyonu ile tamama yakını atılır .
² Böylece bu molekülün eliminasyonu, böbrekten geçen kan akımına yaklaşır.
² Bu özelliklerinden dolayı PAH, renal kan akımı veya efektif renal plazma akımının tespitinde bir yaklaşım olarak düşünülebilir.
² 99mTc-DTPA (99mTc-dietilentriamin pentaasetik asit) gibi bir radyoaktif işaretli molekül enjeksiyonundan sonra görüntülü kameralar kullanılarak her bir böbreğe geçen izotop izlenebilir.
² Her bir böbrekteki izotopun yoğunluğu ve dağılımı, her bir organ fonksiyonunun değerlendirilmesinde ve farklı renal fonksiyonlar hakkında bilgi sağlamaktadır.
² Ayrıca her bir böbrekten temizlenen radyoaktif işaretli maddenin temizlenme oranı ölçülerek, ek bilgiler kazanılabilir.
RENAL ARTER TONUSUNU VE RENAL KAN AKIMINI DEĞİŞTİREN FAKTÖRLER
| Etki Yeri | Etki yeri | |||
Faktör |
Afferent | Efferent | RBF | GFR |
| Adenozin Anjiotensin II Epinefrin/norepinefrin Antidiüretik hormon(ADH) Endotelin Lökotrienler Tromboksan A2 Prostaglandinler(PGE2, PGI2) Nitrik oksit Atrial natriüretik faktör(ANP) Dopamin |
Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Dilatasyon Dilatasyon Dilatasyon ——- |
Dilatasyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Konstrüksiyon Dilatasyon Dilatasyon Konstrüksiyon Dilatasyon |
N N N NE NE NE NE NE N N N |
N NE N N NE N NE N NE N NE N NE NE N N P N |
| NE: İhmal edilir N: Negatif P: Pozitif RBF: Renal kan akımı |
||||
belgesi-360
