Cumhuriyet Döneminde Kadın Hakları Ve Özgürlükleri

1948 Insan Haklari Evrensel Bildirgesi hep kamu alaninda yasanan ihlallerden soz ediyor. Ornegin, politik alanda, basinda, sanat alaninda ifade ozgurlugu; cezaevindeki iskenceye, kotu muameleye karsi bedensel butunluk hakki, politik orgutlenme hakki, vb.

Oysa kadinlarin yasadiklari hak ihlalleri ilk once ailede yani ozel alanda basliyor. Okula gonderilmeyen kiz cocugu is guc sahibi olamiyor, poltikaya atilamiyor, sanatci olamiyor; calismasina izin verilmeyen kadin ev kadinligi rolunu benmseyip zamaninin buyuk cogunlugunu ev icinde geciriyor; namus cinayetine kurban gitmekten korkan genc kiz, carsiya dahi cikmaya cekiniyor.

O zaman aile icinde kadinlara karsi baslayan baskilardan dolayi kadinlar kamu alaninda var olamiyorlar. 1948’de kabul edilen Insan Haklari Evrensel Bildirgesi ise kadin bakis acisini hic hesaba katmadan yazilmis oldugu icin, insan haklari ihlalleri ile ilgili tum ilhamini ve orneklerini gene erkeklere ait olan kamu alanindan aliyor – ve bu hali ile de kadinlari disliyor. Siyasi bir tutuklunun iskenceye tabi olmasini bir insan hakki ihlali olarak tanimlarken, kadinlarin binlerce yildir ugradiklari aile ici siddet ve cinsel taciz insan haklari ihlali olarak gormuyor; genc kiz ya da kadinin – aile namusunu ihlal ettigi gerekcesi ile – oldurulmesini insan hakki ihlali kapsamina almiyor.

Kadinlarin icinde bulunduklari fiili esitsizlik, bir yandan haklarinin verilmemesi, diger yandan da ana gereksinimlerinin hak olarak kabul edilmemesi nedeniyle beslenerek suruyor. 21. Yuzyila girmeye hazirlandigimiz bu gunlerde ulkemizde yasanmaya devam eden kadinlara ozgu insan haklari ihlalleri listesini degisIk alanlarda cesitlendirerek uzatmak mumkun. Aile ici siddet, namus cinayetleri, bekaret kontrolu uygulamalarindan dolayi meydana gelen intihar vakalari, isyerinde, sokakta yasanan cinsel taciz olaylari… Sonucta henuz mevcut durum itibariyle “kadinin insan haklari” uzerinde “insan haklarindan” farkli olarak ayri bir vurgulama yapmanin gerekliligi devam ediyor.

Kadinlar, Insan Haklari ve Demokratiklesme

Kadinlar olarak aile icinde, ozel alanda, ve kadin-erkek arasinda talep ettigimiz demokrasi, genel olarak insan haklari ve demokratiklesme surecinin ayrilmaz bir parcasidir. Demokratiklesme ve kadinin insan haklari arasinda cift yonlu bir iliski vardir.

• Hukukun ustunlugu ilkesine dayali demokratik bir toplum duzeninin kurulamadigi, siddetin egemen oldugu, militarizmin artarken sivil toplumun kisitlandigi bir ortamda, kadinin insan haklari ihlallerinin kaynagi olan ataerkil toplum yapisi giderek guclenmeye devam edecektir.
• Ozel alanda, aile icindeki ataerkil yapinin cozulmesinin dogal bir sonucu olarak kamu alanina esit yurttaslar olarak cikacak olan ve nufusun hic de azimsanamayacak yarisini teskil den kadinlar, demokratik ve bariscil bir toplum duzeninin kurulmasi surecine onemli bir katkida bulunacaktir.

Bu yuzden “kadinin insan haklari” bir azinlik grubuna ait ozel alanla kisitli kalan bir sorun degil, toplumsal kalkinma surecinin temel taslarindan biridir. Ailede demokrasi olmadan toplumda da demokrasi olmayacaktir.

belgesi-2864