Mikrobiyoloji laboratuvarı sadece mikrobiyolojik analizlerin yapıldığı bir yerdir. Bu laboratuvarda hangi dal olursa olsun başta patojenler de dahil olmak üzere istenmeyen mikroorganizmaların analizi yapılır. Dolayısı ile laboratuvardaki inkübatörler ve çalışma masalarının üzerindeki tüpler, petriler, erlenlerde bu tip mikroorganizmalar gıdada, klinik ya da çevresel örnekte bulunduklarından çok daha fazla sayıda bulunur.
Her ne kadar klinik mikrobiyoloji laboratuvarlarından farklı olarak, gıda ve çevresel örneklerde patojen olmayan saprofitlerin de analizi yapılmakla beraber, bunların da yüksek düzeyde ve/ veya derideki kesikler gibi farklı yollardan vücuda girmesi halinde tehlikeli olabilecekleri de açıktır.
Benzer şekilde laboratuvardaki istenmeyen mikroorganizmaların gıda işletmesine, hastaneye bulaşma riski de yüksektir.
Buna bağlı olarak, mikrobiyoloji laboratuvarı sadece “çalışılan materyalin mikrop olduğunun bilincinde olan” eğitimli kişilerin çalışabileceği özel bir alan olarak düşünülmelidir.
Mikrobiyoloji Laboratuvarında Çalışma Kuralları
Bakteriyoloji laboratuvarında çalışanların mikrobu etrafa yaymamak, kendilerine ve laboratuvarda çalışanlara infeksiyonu bulaştırmamak, saf kültürleri ve besiyerlerini kontamine etmemek için çok dikkatli ve temiz çalışmaları gereklidir. Bunun için de yetişmiş elemana ihtiyaç vardır. Küçük bir dikkatsizlik ölümle son bulabilir, hastalanmalara veya kazalara yol açabilmektedir. Bunun çeşitli örnekleri de vardır.
Laboratuvarlarda çalışırken başlıca dikkat edilmesi gereken önemli noktalar aşağıda belirtilmiştir:
1- Laboratuvara çamurlu veya tozlu ayakkabı ile girilmemeli, mümkünse ayakkabılar temizlenmeli veya dışarıda bırakılmalı ve temiz bir ayakkabı giyilmelidir.
2- Laboratuvara girerken beyaz (veya diğer renkte) bir gömlek giyilmeli, çalışma bittikten sonra da çıkarılmalı ve laboratuvarda özel yerine asılmalıdır. Gömlek dışarı götürülmemelidir.
3- Laboratuvara palto, kitap, defter, vs. ile girilmemelidir.
4- Laboratuvara yemek getirmek, yemek yemek, sakız ve çiklet çiğnemek, ıslık çalmak, sesli konuşmak, şarkı söylemek yasaktır. Çay ve sigara da içilmemelidir.
5- Laboratuvar masalarının üzerine oturulmamalıdır.
6- Laboratuvara ziyaretçi sokulmamalıdır. Eğer zorunluluk varsa, ayakkabılarının üzerine plastik steril galoş geçirilmeli ve onunla laboratuvara girilmelidir.
7- Çalışma masalarının üzeri, çalışmaya başlamadan önce ve çalışma bittikten sonra dezenfektan bir madde ile silinmelidir (%0.5 formol, %5 lizol, vs.).
8- Çalışma masasının üzerinde, lüzumlu malzemeden başka eşya bulundurmamalıdır.
9- Çalışırken elleri ağza, buruna, yüze veya göze sürmemeli ve kalem, kağıt, iplik, etiket vs. ağıza götürülmemelidir.
10- Mikroplu tüp veya petri kutularını açık olarak masa üzerine bırakmamalıdır.
11- Gömlek ceplerine sıvı veya katı kültür ihtiva eden tüp veya petri kutusu koymamalıdır.
12- Ekim yaparken veya çalışırken pencereler kapalı olmalı, konuşmamalı, lüzumsuz el-kol hareketleri yapmamalıdır.
13- Etrafa mikroplu bir madde saçılınca veya kültür tüpleri kırılınca üzeri, dezenfektan bir maddeye batırılmış pamukla örtülmeli ve uygun bir etki süresinden sonra toplanarak alınmalıdır. Böyle durumlarda laboratuvar yetkililerine hemen haber verilmelidir.
14- Çalışma bittikten sonra kirlenen tüp, pipet, vs. kendilerine ait kaplara konulmalıdır.
15- Kullanılan lâm ve lâmeller, içinde dezenfektan bir madde bulunan özel kaplara veya kavanozlara konulmalıdır.
16- Öze veya iğneleri kullanmadan önce iyice sterilize etmeli (yakmalı), soğuduktan sonra kullanmalı ve tekrar yaktıktan sonra yerine koymalıdır.
17- Çalışma bittikten sonra eller önce sabunlu su ile yıkanmalı ve sonra dezenfektan bir madde ile dezenfekte edilmelidir.
18- Pipetlerin steril olması ve ağıza gelen kısmında pamuk bulunması gereklidir. Pamuksuz olanlar, kağıt sargısından ucu dışarı çıkanlar ve kağıt sargısı açık olan pipetler kullanılmamalıdır. En iyisi manuel çalışan (yarı otomatik) pipetler tercih edilmelidir.
19- Pipetle tehlikeli sıvı çekerken pamuğa kadar çekilmemeli ve arada 6-7 cm. lik bir güven boşluğu bırakılmalıdır.
20- Sterilitesinden şüphe edilen bir malzeme kullanılmamalıdır.
21- İnfekte bir materyali havanda ezerken, başlık, gözlük, burun maskesi ve eldiven kullanılmalıdır.
22- Laboratuvarda kullanılan malzeme ve maddelerin kırılmasına, bozulmasına meydan verilmemelidir.
23- Mikroskop, pH metre, terazi, su banyosu, santrifüj vs. gibi lüzumlu ve hergün kullanılabilecek malzeme çok dikkatlice kullanılmalı, kullanılmadan önce ve sonra temizlenmelidir.
24- Etüv, buzdolabı ve dipfirize konacak tüp, petri kutusu, vs. malzemenin üzeri okunacak şekilde yazılmalı veya etiketlenmelidir. Silinmiş olanlar çıkarılmalıdır.
25- Laboratuvardan ayrılırken gömlek, başlık, maske ve eldiven çıkarılır. Eldivenler dezenfektan içine konur ve diğerleri sterilizasyon için kendilerine ait yerlere asılırlar veya bırakılırlar.
26- Laboratuvarlarda sinek veya böcek bulunmamalı ve yok edilmelidir. Mikrop taşıyarak tehlikeli olabilirler.
27- Çalışma bittikten sonra her şey yerine konur. Havagazı, elektrik, su ve vakum muslukları kapatılır ve iyice kapatılmış olduğuna da dikkat edilir.
28- Çalışırken dağınık olmamalı, temiz, derli-toplu ve bilinçli olmalı ve aseptik koşullara azami derecede riayet edilmelidir.
29- Çalışma programı bir gün önceden veya Laboratuvara girmeden önce hazırlanmalıdır.
30- Laboratuvardan dışarı herhangi bir tehlikeli kültür veya materyal çıkarılmamalıdır.
31- Kullanılmış kağıt, pamuk, vs. kendine ait özel kutulara bırakılmalıdır.
32- Yapılan bütün çalışmaların kayıtları doğru ve zamanında tutulmalıdır.
33- Laboratuvar havası tozsuz olmalıdır.
34- Çalışmanın özelliğine göre "steril kabin" kullanılmalıdır.
belgesi-2319
