Sonraki günlerde daha başka olaylar meydana geldi. İngilizler toplantı halindeki Parlâmentoda, belli başlı milliyetçi mebusları tutukladılar. Mengene daha çok sıkılıyor ve baskı arttırılıyordu. Türk mebusların bir bölümü İstanbul’da cezaevine kondu, bir bölümü de Malta adasına sürgün edildi; yolunu bulanlar da Anadolu’ya kaçtılar. Artık Türkiye’nin kalbi vilâyetlerde atmaya başladı. Ama, bunların Avrupa ile temasları da iyice…
Açık bulunan büyük pencerelerden, birbirleri üzerine yığılmış İngiliz askerleriyle dolu avluya, demir parmaklıklara, büyük meydana, heyecanlı fakat sessiz kalabalığa bakıyordum. Bu şaşkın kalabalığın arasında bu kötü işgal haberini bütün İslâm ülkelerine yayacak haberciler dolaşmakta ve bilgi toplamaktaydılar. Birkaç saat sonra bunların Anadolu’da, birkaç gün sonra da Konya’da, Ankara’da, Sivas’ta, daha sonra da bilmem hangi bölgelerde…
16 Mart 1920, sabah İstanbul ve Beyoğlu kısa bir süre devam eden silâh sesleriyle uyandı. Bu, İngiliz kuvvet darbesinin başlangıcı, bir şehrin rehin olarak ele geçirilmesiydi. Biraz sonra da İngiliz kara ve deniz kuvvetlerine mensup birlikler iki nezareti işgal ediyorlardı: Millî Savunma ve Bahriye ile Posta ve Telgraf nezaretleri. Bir anda, telgraf ve telefon…
Her şeyden önce bütün Fransızların vardığı hüküm şu: Bizim milliyetçilerimiz soruna kendi kişiliklerini koruyarak tek açıdan bakıyorlar. Onlar için bugünkü sorunlar, temsil ettikleri ülkenin siyasî nüfuzunun artması ve yayılmasıdır. Ama bunların kendi ülkelerinin sorunları karşısında kayıtsız kalmak da mümkün değil. Burada her Fransız grubu, İngiltere’nin saldırgan tutumunu, hükûmetlerinin hareketsizliğini ve çok sınırlı olan faaliyetini…
Entrika ve ahlâkî çöküntü Levantinelerin hayatını mahvediyor. En güzel günlerini yaşadıklarını sanan Rumlar ise çok hareketli. Bunlar Akdeniz’in bütün milletleriyle kaynaşabilmekte ve onların kötü huy ve âdetlerine de alışabilmekteler. Rus entrikası, Asyalıların dalavereleri, Müttefik kamplarının oyunları, Almanların yıkıcı propagandası, İtalyanların manevraları, Arapların dalavereleri, Panislâmizm, Pantürkizm, Panturanizm cereyanları ve Mısır’dan İran ve Hindistan’a kadar daha niceleri……
Rüzgâr güneyden estiği sürece ve mavi rengin ufukta yerleştiği günlerde İstanbul’da iyimserlik hüküm sürmüştü. Hayalleri canlandıran güneş, harabeleri ve yıkık sarayları da onarılmış gibi gösteriyordu. Ama her şeye rağmen insanlarda ve eşyada bir çeşit endişe seziliyordu. Bu endişe daha çok üzerinize çevrilen bakışlarda, Doğu’ya hiç yakışmayan bu düşünceli tavırlarda göze çarpıyor. Türk iyimserliği artık gülmeyi…
Böylece İstanbul bir kere daha iştahlarla kinlerin üzerine çevrildiğine şahit oldu. Birbirine zıt siyasî akımlar orada birbirleriyle çarpıştı. Avrupa orada Asya’ya meydan okudu. Bununla beraber Türklerin gururu hiçbir zaman kırılmadı. Kendi hatalarını kabul etmekle beraber Türkler dostlarının tenkitlerine ustaca karşılık veriyorlar, mahkûm olanları ise kendilerini suçlayan kararı tartışma konusu yaparken davaları, açıklık ve haklı bir…
Bu sıralarda milliyetçiliğin fedaîleri, İstanbul ile Anadolu arasında haberleşmeyi ve bağlantıyı sağlamakla meşguldüler. Orta sınıf halk çocukları olan bu gençler kendilerini davalarına adamışlardı. Bunlar, ”Bizim vücudumuz millete aittir, biz millî direniş hareketinin bir aletiyiz” diyorlardı. Bir türlü ele geçmeyen bu gençler her yere girip çıkıyorlar, haberleri her yere ulaştırıyorlardı. Ayrıca, ”Bütün İslâm ülkelerinde ajanlarımız var,…
1919 Eylül’ünde üç müttefik işgalci devlet, İngiltere, Fransa ve İtalya, üç ayrı kampa ayrılmışlardı. İngiliz işgal kuvvetleri tek bir idare altındaydı ve General Milne bu mutlak otoriteyi temsil ediyordu. Özel vasıfları olmadığı hâlde kendi kampında tek amir olması nedeniyle imtiyazlı bir durumu vardı. İngiliz Yüksek Komiserliği onun formülünü uyguluyordu. Bu formül, diğer Müttefik devletlere mensup…
Hareketli geçen mütarekenin hikâyesi, İngiltere’nin gerçek Türkiye’ye karşı yönelttiği savaşın hikâyesidir. Paris buna seyirci kalmaya gayret ediyor, fakat yapmış olduğu bazı girişimler bu rolünü güçleştiriyordu. Amiral Calthorpe’nin himayesinde, Yunanlıların 15 Mayıs 1919’da, akla gelmeyen şartlar içinde, İzmir’i işgal etmeleri Fransa’da şiddetli protestolara sebep oldu ve İngilizler, Anadolu-Bağdat demiryolu hattını ellerinde tutmak bahanesiyle Türk milliyetçilerine karşı…